Tu mieszkała Edyta Stein. Żydówka, filozofka i święta kobieta

Dwa uniwersytety odrzuciły jej starania o habilitację. Był to okres „zarezerwowania” tytułów naukowych dla mężczyzn. Niedługo potem filozoficzne poszukiwania oraz naukowe znajomości poprowadziły ją ku wierze chrześcijańskiej. Została zagazowana prawdopodobnie 9 sierpnia 1942 r. w Auschwitz II Birkenau.

Był kwiecień 2012 roku. Niepewna, nieco zestresowana, ale szczęśliwa, że świat stoi przede mną otworem, przybyłam do niemieckiego Freiburga, gdzie zostałam wysłana przez moją krakowską uczelnię na odbycie letniego semestru studiów teologicznych.

Edyta Stein i klasztor St. Lioba

Pierwszym miejscem, które dane mi było zwiedzić w „moim” schwarzwaldzkim nowym miejscu, stał się klasztor sióstr benedyktynek – St. Lioba. Nie zdawałam sobie wówczas sprawy, że to miejsce zostanie na zawsze zapisane w moim sercu i że będę do niego wracać już za każdym razem, kiedy dane mi będzie odwiedzać Freiburg.

Dlaczego? W jednym z budynków należących do klasztoru w latach 1931-1933 mieszkała Edyta Stein – ukochana przeze mnie święta.

Czytaj także:
Zobacz mało znane zdjęcia Edyty Stein, późniejszej św. Teresy Benedykty od Krzyża

W chwili, gdy pierwszy raz przybyłam do St. Lioba, mieszkały tam dwie siostry pamiętające Edytę z tego czasu jej pobytu tam. A przybyła tutaj jesienią 1931 roku. Był to powrót po czasowej nieobecności we Freiburgu. Zamieszkała w dawnym pensjonacie św. Placidusa (obecnie Haus St. Subiaco należący do kompleksu klasztornego St. Lioba).

Z opowiadań Siostry Witburgii Müller OSB, która oprowadzała mnie po klasztorze i pokoju Edyty Stein, dowiedziałam się, że na dworcu odebrał ją człowiek wysłany z polecenia mistrza i pomógł jej dotrzeć na miejsce noclegu tramwajem jadącym do Günterstal. Była to wieś przynależąca do południowej części Freiburga i położona na skraju dużego lasu – dziś jest to dzielnica wchodząca w administracyjne obszary miasta.

Dom, w którym miała zamieszkać przyszła święta, był skonstruowany w stylu włoskim. Skąd pewność, że akurat ten pokój zamieszkiwała Stein? Siostra Witburgia zaświadczyła, że w jednym ze swoich pism (przechowywanym przez siostry) Teresa Benedykta miała zanotować, że pierwsze, co widzi po otwarciu oczu, to szczyt Schauinsland. Rzeczywiście, taki widok można dostrzec z okna wskazanego pokoju.

Galeria zdjęć z miejsca, gdzie mieszkała Edyta Stein:

Galeria zdjęć

Pierwsze kroki Teresy Benedykty we Freiburgu

Edyta Stein w lipcu 1916 roku po raz pierwszy przybyła do Freiburga, gdzie od kwietnia przebywał jej mistrz – Edmund Husserl, przeniesiony na tamtejszą katedrę filozofii z Getyngi. Edyta Stein jako swoje pierwsze zadanie otrzymała zdanie państwowego egzaminu ustnego i odbycie tygodniowej praktyki.

Edyta zaliczyła oba zadania na ocenę bardzo dobrą. Z tego względu Hussler dał się Stein przekonać, by została jego asystentką. Wówczas udało się jej znaleźć pokój niedaleko domu swego mistrza – na Lorettostrasse 40. Mieszkała tu na przełomie roku 1916/1917.

Niedługo po nowym roku przeprowadziła się naprzeciwko – do wdowy Teresy Keller na Goethestrasse 63. Pod tym adresem mieszkała do 16 października 1917 roku, kiedy to przeniosła się wraz z gospodynią właścicielki na Zasiusstrasse 24.

Współpraca Edyty z Husslerem była trudna, ponieważ porządkowanie jego niesystematycznych i odzwierciedlających gąszcz niepoukładanych myśli wymagało wiele wysiłku. Poza tym, mistrz widział w niej jedynie pracownicę, a nie współpracownika naukowego wartego wypromowania. Z tego względu wczesną wiosną 1918 roku zakończyła z nim współpracę.

Odnaleziony katolicyzm

Nie było to jednak ich ostatnie spotkanie. Kilka miesięcy później – w październiku 1918 r. – Czerwony Krzyż, z którym rozpoczęła współpracę, zlecił jej opiekę nad chorym na grypę profesorem.

Czytaj także:
7 myśli Edyty Stein dla każdej kobiety

W tym czasie podejmowała próbę zrobienia habilitacji, ale zarówno we Freiburgu jak i w Getyndze jej starania były odrzucane przez władze uniwersyteckie. Był to okres „zarezerwowania” tytułów naukowych jedynie dla mężczyzn. Dla Edyty było już sukcesem obronienie u Husserla – właśnie na uniwersytecie we Freiburgu – rozprawy doktorskiej „O zagadnieniu wczucia”.

Te wydarzenia oraz poznanie Maxa Schelera, dzięki któremu zwróciła uwagę na zjawisko wiary; Romana Ingardena, który stał się świadkiem jej duchowych przemian; postawa wdowy po jej dobrym przyjacielu Adolfie Reinachu i obecność jej współrodaczki – siostry Placidy Laubhardt (ze wspomnianego klasztoru benedyktynek w St. Lioba we Freiburgu) miały swój udział w przejściu Edyty z judaizmu na katolicyzm.

Chrześcijańskie życie i śmierć Edyty Stein

1 stycznia 1922 roku przyjęła chrzest w Kościele katolickim jako Teresa. Jej matka, gorliwa żydówka, nigdy nie pogodziła się z decyzją córki. 13 października 1933 roku Edyta Stein pożegnała się z rodziną i następnego dnia wstąpiła do Karmelu w Kolonii, przyjmując imię Teresy Benedykty od Krzyża.

W obliczu narastających prześladowań Żydów 31 grudnia 1938 roku została przeniesiona do Karmelu w holenderskim Echt. Cztery lata później, 2 sierpnia, została aresztowana przez gestapo i osadzona w przejściowym obozie holenderskim Westerbork.

Ostatni raz widziano ją 7 sierpnia na wrocławskim dworcu głównym w pociągu jadącym do obozu w Oświęcimiu. Została zagazowana prawdopodobnie 9 sierpnia w Auschwitz II Birkenau.

Czytaj także:
Św. Edyta Stein. 15 rzeczy, które mnie w niej zachwycają