Wieczorny rachunek sumienia metodą św. Ignacego. 15 minut, które naprawdę odmienia

Ignacy z Loyoli (jak pewnie większość czytelników wie) był pełnokrwistym Baskiem, dumnym szlachcicem i walecznym żołnierzem. Po nawróceniu, które dokonało się w czasie bolesnej rekonwalescencji po odniesieniu poważnej rany nogi, został na kilkanaście miesięcy pustelnikiem. Potem pielgrzymem i wędrownym kaznodzieją.

Miał zatargi z Inkwizycją, studiował na Sorbonie, a wraz z poznanymi tam kolegami dał początek Towarzystwu Jezusowemu, czyli jezuitom. Porzuciwszy pierwotny pomysł na krótką, ale efektowną działalność zakonu (udać się w pięciu do Ziemi Świętej i dać zabić za głoszenie Ewangelii), dotarł do Rzymu. Tam, za namową papieża, przyjął święcenia kapłańskie.

Odtąd poświęcił się kierowaniu rosnącym w liczbę i siłę Towarzystwem, którego konstytucje zatwierdzono w 1540 roku. W tym samym czasie Ignacy, na podstawie notatek czynionych w czasach epizodu pustelniczego i późniejszych doświadczeń, spisał swoje słynne „Ćwiczenia Duchowe”.

Umarł nieopatrzony na czas sakramentami (przynajmniej świadomie), bo współbracia nie posłuchali go, gdy im zakomunikował, że będzie umierał. Ale to – jak widać – nie przeszkodziło w kanonizacji Baska.

Ignacjański rachunek sumienia proponowany jest już na samym początku „Ćwiczeń Duchowych”, znanych też pod popularną nazwą „rekolekcji ignacjańskich”. Ćwiczenia to intensywny, usystematyzowany kurs modlitwy medytacyjnej i kontemplacyjnej. Uczą też trudnej, ale przydatnej w podejmowaniu właściwych życiowych decyzji (i ich realizacji) sztuki rozeznawania.

Rachunek sumienia, który proponuje św. Ignacy jest – obok medytacji – jego metodą, jedną z dwóch codziennych praktyk pozwalających zachować i rozwijać owoce ćwiczeń w codzienności. Spokojnie jednak (i z bardzo dobrymi efektami) może go stosować również ten, kto nigdy na rekolekcjach ignacjańskich nie był i nie będzie.

Tak jest! Zaczynamy od wdzięczności. Przebiegamy myślą dzień i dziękujemy Bogu za każde otrzymane i doświadczone dobro. A więc: za dobro, które przyniosły wydarzenia dnia; za dobro doznane od ludzi; za to, które można wytłumaczyć jedynie szczególną (choć często dyskretną) bezpośrednią interwencją Pana Boga. Ale i za to, które dostrzegamy w sobie samych.

Ważne, żeby to były rzeczy maksymalnie konkretne (słowa, czyny, myśli, natchnienia, ale też nastroje, dary, rzeczy, rozmowy i tym podobne). W ten sposób pielęgnujemy radość, zdrową dumę i wdzięczność, które uwrażliwiają serce. I czynią umysł zdolnym do właściwej oceny siebie, innych i zdarzeń.

To nie jest rozliczenie w dziale księgowości, ale rozmowa z Bogiem. Chcemy poznać grzech i podjąć z nim walkę. Potrzebujemy więc pomocy Ducha Świętego, który jako jedyny potrafi jednocześnie pokazań nam zło, w które się wikłamy i dać nadzieję oraz siłę do zmiany (a nie „zgnoić” nas świadomością ciężaru naszych win).

Proś Go o pomoc, o światło, o odwagę, o wewnętrzną szczerość. Proś, by On ci otworzył umysł i serce. Tak, jak sam własnymi siłami nigdy nie byłbyś w stanie tego zrobić. Choćby dlatego, że twoja psychika dla twojego dobra chce cię chronić za pomocą opanowanych do perfekcji mechanizmów obronnych.

Dopiero teraz bierzemy się za „rachowanie” grzechów. Znów przebiegamy dzień myślą – może nie dosłownie „godzina po godzinie”, jak radzi Ignacy – ale etapami. Od czynności do czynności. Np. od pierwszego budzika do wyjścia z domu, od wyjścia z domu do dotarcia na uczelnię czy do pracy i tak dalej, aż po moment, w którym aktualnie jesteśmy.

Przyglądamy się najpierw myślom, potem słowom, aż wreszcie uczynkom. Zwracamy uwagę na motywacje, które nami kierowały; emocje, które nam towarzyszyły i skutki, jakie osiągnęliśmy (bo może być tak, że pomogłem staruszce wysiąść z autobusu tylko po to, by wzbudzić podziw u pięknej dziewczyny na przystanku, albo powiedziałem Iksińskiemu kilka gorzkich słów, ale dlatego, że naprawdę się o niego martwię). Wbrew chęci „odwalenia” tego punktu jak najszybciej, warto zmusić się tutaj do dużej uważności i precyzji w nazywaniu rzeczy po imieniu.

Bo to nadal przede wszystkim rozmowa z Nim. Nie wypełniasz skomplikowanej tabelki w Excelu, ale rozmawiasz z kochającym Ojcem (który cię stworzył) i Synem (który cię odkupił) w Duchu (który cię prowadzi).

Zwróć się wprost do Boga z prośbą o przebaczenie konkretnych grzechów. Najprostszymi i najszczerszymi słowami, na jakie cię w tej chwili stać.

Nie, że „od jutra będę lepszym człowiekiem”, ale konkretnie. Najlepiej w jednej (i wcale niekoniecznie „najgrubszej”) sprawie. Postanów sobie jedną rzecz na jutro albo na kilka dni. Tak, żeby była a) na pewno wykonalna, b) możliwa do uczciwego „rozliczenia” przy jutrzejszym rachunku sumienia. Cel i sposób. I pilnuj tego jutro. Tego szczególnie.

Na koniec możesz odmówić Ojcze nasz, Zdrowaś, Maryjo i Chwała Ojcu…

Całość ma trwać kwadrans. Ani minuty mniej, ani minuty więcej. Chęć skrócenia lub przedłużenia (choćby o minutę) Ignacy każe traktować jako pokusę, której należy się bezwzględnie przeciwstawić. Korzystanie z minutnika dozwolone.

Ale uwaga! Nie musisz koniecznie przejść wszystkich punktów. Jeśli zdarzy się, że zatrzymasz się przy dziękowaniu i ono ci „porwie serce”. To zostań w nim, nie martwiąc się, że masz jeszcze kolejne punkty do zrobienia. Pilnuj natomiast kwadransa. „Milsze posłuszeństwo, niźli nabożeństwo”. To jest wojsko! Duchowe, ale wojsko.