Astronom, który wierzył także w Boskiego Stwórcę

Wielu ludzi zakłada, że ​​nauka i religia zawsze muszą pozostawać w konflikcie. Zmarły 28 marca 2023 roku Owen Gingerich uważał inaczej: „Wydaje mi się, że religia i poglądy religijne były w dużej mierze sługami narodzin współczesnej nauki”. Twierdził, że metoda naukowa wiele zawdzięcza „rodzajowi rozumowania, jakie przedstawił Tomasz z Akwinu”.

Gingerich dorastał w rodzinie menonickiej pośród równin Środkowego Zachodu. Jego zainteresowanie astronomią zaczęło się w dzieciństwie. Jako nastolatek był zafascynowany tym, jak gwiazdy zmieniają swoją jasność. Gingerich studiował astronomię na Uniwersytecie Harvarda, gdzie potem nauczał historii astronomii. Pracował także jako astrofizyk w Smithsonian Astronomical Observatory.

Prezes Obserwatorium Watykańskiego br. Guy Consolmagno SJ powiedział nam:

Owen Gingerich został znawcą prac katolickiego astronoma i matematyka Mikołaja Kopernika, którego heliocentryczny (stawiający w centrum układu Słońce) model kosmosu został nakreślony w  książce „De revolutionibus orbium coelestium z 1543 r.” („O obrotach sfer niebieskich”).

Przed Kopernikiem większość ludzi wierzyła, że ​​Słońce i inne ciała niebieskie krążą wokół Ziemi. Teoria Kopernika zrewolucjonizowałaby nasze rozumienie wszechświata, jednak wynalezienie teleskopu, który miał potwierdzić kopernikańskie twierdzenia, zajęło długie lata obserwacji i kontrowersji.

Ponad czterysta lat później większość uczonych zakładała, że ​​„De revolutionibus” miała niewielki wpływ w momencie jej publikacji. Kiedy pisarz Arthur Koestler odrzucił ją jako „książkę, której nikt nie czytał”,  Gingerich intensywnie studiował oryginalne wydania „De revolutionibus”. Jego badania wykazały, że książka była w rzeczywistości intensywnie studiowana przez współczesnych Kopernikowi. Zarówno myśliciele katoliccy, jak i protestanccy pragnęli zrozumieć prawdziwe miejsce Ziemi w kosmicznym porządku.

Owen Gingerich poświęcił większość swojego późniejszego życia wygłaszaniu wykładów na temat rzekomego konfliktu między nauką a religią. Podkreślał, że są to dwie różne, ale nie przeciwstawne sobie metody rozumienia rzeczywistości, stwierdzając, że „wielki gobelin nauki utkany jest z pytania «jak?» a motywacją religii jest »Kto»”.

Nieporozumienia między tymi dwiema metodami powstały na skutek ich nieprawidłowego stosowania. Gingerich krytykował tych, którzy upierali się, że opisy stworzenia w Księdze Rodzaju należy traktować dosłownie. Z drugiej strony wezwał naukowców, aby pozostali otwarci na znaki stanowiące dowód na to, że „superinteligentny Stwórca istnieje zarówno poza jak i w kosmosie”.

W swojej książce Planeta Boga Gingerich konkluduje:

„Nie ma” – pisał z naciskiem Gingerich w innym miejscu – „nie ma sprzeczności między mocną wiarą w nadprzyrodzony projekt a byciem kreatywnym naukowcem”. Następnie zacytował naukowca, którego studiowaniu poświęcił całe swoje życie, Kopernika: „Bez wątpienia tak rozległe jest Boskie Dzieło Wszechmogącego Stwórcy”.