Język ciała, które opowiada o cierpieniach duszy

Być może pamiętasz stresującą sytuację, w czasie której miałeś problemy z oddychaniem, towarzyszył ci ból brzucha, dziwne kłucie w sercu czy ścisk w klatce piersiowej. A może nie mogłeś wtedy spać lub doskwierał ci ból głowy? Innym razem mogłeś przekonać się, że stres spowodował ból mięśni czy stawów, poczucie chronicznego zmęczenia lub obniżenie twojej odporności.

Niektórzy z nas mogą zastanawiać się z kolei nad źródłem występującej u siebie choroby, której nie da się w pełni wyjaśnić terminami medycznymi, a której leczenie wyłącznie za pomocą dostępnych środków farmakologicznych nie przynosi zadowalających rezultatów lub nie daje jakiejkolwiek poprawy. Taką chorobą mogą być na przykład wrzody żołądka, nadciśnienie tętnicze, dysfunkcje jelit, astma czy choroby skóry. Określamy je mianem zaburzeń psychosomatycznych. Termin być może jest ci znany, ale co tak naprawdę pod nim się kryje?

Objaw psychosomatyczny występuje wtedy, gdy cierpienie psychiczne jest wyrażane poprzez ciało w formie różnych fizjologicznych dolegliwości czy trwałych zaburzeń funkcjonowania ciała. Dzieje się to na nieuświadomionym poziomie naszej psychiki.

Zrozumienie zaburzeń psychosomatycznych będzie możliwe, jeżeli bliżej przyjrzymy się zalążkom naszego psychicznego życia. Kształtuje się ono na podstawie cielesnych doznań w kontakcie z matką lub osobą pełniącą jej rolę.

Jeżeli macierzyńskie zaabsorbowanie obejmuje zarówno fizyczną opiekę nad ciałem niemowlęcia, jak i psychiczną zdolność matki do emocjonalnego zaangażowania się w budowanie więzi z dzieckiem, jego psychiczne życie może się rozwijać. Natomiast niepowodzenia w zapewnieniu niemowlęciu wystarczającego zaspokojenia jego cielesnych i emocjonalnych pragnień uniemożliwiają mu rozwój trwałych połączeń między ciałem a umysłem. Dziecko nie nabywa wówczas zdolności do identyfikowania i reagowania w pomocny sposób na sygnały płynące z ciała.

Można powiedzieć, że prawidłowe funkcjonowanie psychiki wiąże się z zamieszkiwaniem jej w ciele. Objawy psychosomatyczne odzwierciedlają natomiast pierwotny brak połączeń ciało-umysł. Może wydawać się, że osoby doświadczające problemów psychosomatycznych są skupione na swoich ciałach, a tymczasem są one zupełnie lub częściowo niezdolne do odczuwania cielesnych doznań i tym samym odczytywania własnych stanów emocjonalnych. Przeżycia emocjonalne są dla nich zbyt przytłaczające i nie mogą zostać opracowane umysłowo. To, co psychiczne, kanalizuje się zatem w ciele.

W leczeniu zaburzeń psychosomatycznych pomocna będzie psychoterapia, która umożliwi powiązanie cielesnych objawów z umysłem. Psychoterapeuta powinien zaoferować własny umysł do myślenia o tym, co dotychczas nie mogło zostać pomyślane i w ten sposób pomóc odbudować pomost między tym, co psychiczne i cielesne.

Pomocne będzie również korzystanie z różnych form fizjoterapii czy ćwiczeń pogłębiających świadomość własnego ciała, które zapewnią przestrzeń dla skupienia się na cielesnych doznaniach oraz pomogą zbudować umysłowy obraz ciała.

Tymczasem ważny będzie z pewnością każdy moment fizycznej i emocjonalnej bliskości z różnymi osobami z otoczenia. Bliskość bywa trudna, ale każda próba dążenia do niej może okazać się bardzo wartościowa.