Im większy jesteś, tym bardziej się uniżaj, a znajdziesz łaskę u Pana [komentarz do czytań niedzielnych]

„Każdy wywyższający siebie uniżony zostanie, a uniżający siebie zostanie wywyższony” – tak w dosłownym tłumaczeniu brzmią słowa Jezusowej przestrogi z Ewangelii, którą słyszymy w niedzielnej liturgii.

Obserwując przepychających się zaproszonych, pragnących zająć co lepsze miejsca na szabatowej kolacji, Jezus nie mógł nie przestrzec pyszałków. Jednak propozycja pokornego zajmowania w życiu ostatnich miejsc i dzielenia się swymi dobrami z najuboższymi, bez nadziei na jakąkolwiek odpłatę, dla wielu nie brzmiała bynajmniej fascynująco.

Mądrość ludzka często błądzi po bezdrożach, daleko od Bożej mądrości.

Interesującym starotestamentowym kontekstem słów Jezusa, ukazanym w czytaniach biblijnych dzisiejszej niedzieli, jest kilka wersetów z księgi zwanej Mądrością Syracha. Jej autorem jest Jeszua ben Sira (Jezus, syn Syracha), żydowski mędrzec, żyjący na przełomie III i II w. przed Chr., który stworzył niezwykle ciekawy zbiór różnorodnych sentencji mądrościowych dotyczących różnych dziedzin życia.

Kilkadziesiąt lat później wnuk autora księgi przetłumaczył dzieło swego dziadka z języka hebrajskiego na grekę, dzięki czemu stało się dostępne dla szerokiego kręgu zhellenizowanych czytelników.

Dobrze się stało, tym bardziej, że hebrajski oryginał w ciągu wieków zaginął (wydawało się, że bezpowrotnie) i dopiero koniec wieku XIX i wiek XX przyniosły odkrycia biblijne, które pozwoliły przekonać się o pierwotnej formie dzieła.

Bez wątpienia księga Mądrości Syracha przyczyniła się do umocnienia w wierze Żydów, poddanych okrutnym opresjom za rządów Antiocha Epifanesa w II w. przed Chr. Okazała się też przygotowaniem gleby pod zasiew Ewangelii przepowiadanej przez Jezusa Chrystusa.

Mądrość Syracha, zawierająca szereg pouczeń, etycznych wskazówek, przysłów, mów kaznodziejskich i wypowiedzi teologicznych, była popularna w pierwotnych wspólnotach Kościoła.

Nadano jej nawet łaciński tytuł Liber Ecclesiasticus (Księga Kościelna), obficie czerpiąc z jej mądrościowych treści. Dziś także jest często przywoływana w liturgii Kościoła.

„Dziecko, z łagodnością prowadź swe sprawy, a każdy, kto jest prawy, będzie cię miłował” – słyszymy fragment Mądrości Syracha w niedzielnych czytaniach biblijnych. W hebrajskim tekście księgi werset ten brzmi dosadniej: „Mój synu, gdy jesteś bogaty, zachowaj pokorę, a będziesz miłowany bardziej, niż ten, kto rozdaje podarki”.

Dalej mędrzec przestrzega: „Im większy jesteś, tym bardziej się uniżaj, a znajdziesz łaskę u Pana. (...) Na chorobę pyszałka nie ma lekarstwa, albowiem nasienie zła zapuściło w nim korzenie” (Syr 3,17-18.20).

Dwieście lat później apostoł Paweł napisze w duchu tej samej mądrości do swego ucznia Tymoteusza, biskupa Efezu: „Korzeniem wszelkiego zła jest miłość pieniędzy...” (1 Tm 6,10). Przestroga mędrca wciąż brzmi aktualnie.