Ocalić palestyńskie dziedzictwo. Mosaic Centre w Ziemi Świętej [zdjęcia]

Mozaiki przedstawiały najczęściej motywy roślinne bądź geometryczne, ilustrowały sceny walk i portrety władców. Potężne rozmiarami mówiły wiele o bogactwie regionu i kulturze tamtego czasu. Zdobiły posadzki i ściany świątyń bóstw, pałaców, a od czasów bizantyjskich – także kościołów. Te, które zachowały się w Ziemi Świętej, są dziś wskazówką mówiącą o kulcie sprawowanym na tych terenach.

By ocalić to niezwykłe historyczne dziedzictwo i wykształcić specjalistów, którzy będą odpowiedzialni za konserwację i restaurację starożytnych dzieł, w 2000 roku utworzono Mosaic Centre w Jerychu. Opiekę naukową nad centrum objął o. prof. Michele Piccirillo ze Studium Biblicum Franciscanum w Jerozolimie. Do projektu zaproszono lokalną społeczność.

Wszystko po to, aby to mieszkańcy tych terenów mogli czynnie zaangażować się w opiekę nad ich własnym dziedzictwem kulturowym. W ten sposób zaszczepiane jest poczucie odpowiedzialności za dobra kulturowe i historię tej świętej ziemi. Centrum stworzyło także kolejne miejsca pracy, dzięki czemu poprawia się jakość życia mieszkańców Jerycha. Działalność Mosaic Centre pozytywnie wpływa także na rozwój gospodarczy rejonu.

Z kolei w Betlejem wszystko zaczęło się w 2016 roku. Wtedy ruszył pierwszy nabór na kurs konserwacji i tworzenia kamiennych obrazów wśród mieszkańców miasta. Projekt ten, współtworzony przez Mosaic Centre z Jerycha, Committee for Charitable Interventions for the Third World (CEI) i Pro Terra Sancta, powstał, by dać zatrudnienie młodym ludziom zagrożonym wykluczeniem, zwłaszcza kobietom i osobom z niepełnosprawnościami.

– Centrum mozaiki łączy się z historią i tradycją tego miasta. Wystarczy pomyśleć o słynnych i wspaniałych mozaikach bizantyjskich, które znajdują się w bazylice Narodzenia Pańskiego – mówił podczas otwarcia tego miejsca o. Francesco Patton, ówczesny kustosz Ziemi Świętej. 

– Mozaika jest częścią naszej kultury – dodał Osama Hamdan, dyrektor Mosaic Centre z Jerycha. – Betlejem zasługuje na znacznie więcej. Szczególnie na to, by wzmocnić tradycję tego rzemiosła pod względem jakościowym. Pięćset lat temu franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej nauczyli miejscowych chrześcijan sztuki pracy z masą perłową i drewnem oliwnym. Sztuka mozaiki jest jeszcze mocniej związana z Betlejem i jego okolicami – dodał.

Uczestnicy organizowanego w Betlejem kursu przez trzy miesiące poznawali techniki tworzenia mozaik. Oprócz tego szkolili się m.in. z zakresu turystyki i historii regionu, nie zabrakło także zagadnień o najważniejszych tego rodzaju dziełach na terenach dzisiejszej Ziemi Świętej. Pod koniec trzymiesięcznego kursu dumni absolwenci mogli już spróbować swoich sił w restauracji mozaik i stworzyć własne małe arcydzieła. Po sukcesie pierwszych szkoleń przyszedł czas na kolejne. Dziś, po kilku latach, wykształcono kilkunastu specjalistów, a ich dzieła trafiają do ludzi z całego świata.

Mozaiki tworzone w betlejemskim centrum są mostem między przeszłością a współczesnością. W pracowni znajdującej się przy Star Street 356 młodzi ludzie wykonują obrazy inspirowane między innymi lokalną historią. Są więc mozaiki przedstawiające scenę Bożego Narodzenia czy Świętą Rodzinę, ale nie brakuje także interpretacji dzieł Banksy’ego, którego grafitti znajdują się m.in. na murze granicznym w Betlejem i w Beit Sahur. Są także kopie „klasyków”, jak chociażby mapy z Madaby czy mozaik z Pałacu Hishama w Jerychu (w tym bodaj najsłynniejszej, Drzewa Życia). Nie brak też „zwyczajnych” mozaik, przedstawiających zwierzęta, aniołów, pustynne krajobrazy, owoce… Na pewno każdy znajdzie tutaj coś dla siebie.

Ale Mosaic Centre to nie tylko pracownia. To także urocza kawiarenka, w której blaty stołów, a jakże, ozdobione są setkami malutkich kamyczków. Można tu napić się lokalnej kawy, herbaty z miętą lub skosztować arabskiego sahlabu, podanego na ręcznie malowanej ceramicznej tacy. Odnotować należy, że to wszystko za naprawdę niewielkie pieniądze.

Dla zwiedzających przygotowano także sklepik, w którym roi się od rękodzieła. Tutaj można nabyć wszelkiego rodzaju ceramikę (m.in. ręcznie malowane kubki, talerze, miseczki), świece zapachowe, mydła z oliwek czy magnesy wypalane z gliny. Każdy z tych produktów jest ręcznie wykonany przez Palestyńczyków skupionych w kilkunastu lokalnych fundacjach. Są to najczęściej ludzie zagrożeni ubóstwem, osoby chore i z niepełnosprawnościami. Pieniądze pozyskane ze sprzedaży rękodzieła wracają do tych organizacji, dzięki czemu mogą one dalej nieść pomoc i działać na rzecz zapobiegania wykluczeniu społecznemu.

Centrum mozaik w Betlejem to również miejsce spotkań lokalnej społeczności. Organizowane są tutaj warsztaty dla uczniów i nauczycieli, a młodzi artyści znajdą tu przestrzeń do pokazania swoich talentów.

Będąc w Betlejem warto „zabłądzić” i odwiedzić to wyjątkowe miejsce, które znajduje się kilka minut spacerem od placu Żłóbka i bazyliki Narodzenia Pańskiego. Niech do tego spaceru zachęci was nasza galeria!