Mniszka, zakonnica, nowicjuszka, postulantka: co oznaczają te terminy?

Jaka jest różnica między mniszką a zakonnicą i czym postulantki różnią się od nowicjuszek?

Uwaga: istnieją tysiące różnic pomiędzy zakonami i zgromadzeniami zakonnymi, dlatego jest to bardzo podstawowy i ogólny słowniczek. Zawsze będą wyjątki od czegoś, co tutaj napisano!

„Mniszka” to kobieta, która rozpoznała powołanie do życia w opactwie, klasztorze lub przeoracie jako zakonnica klauzurowa. Zwykle wiąże się to z mieszkaniem i pracą w wyznaczonej „zamkniętej” przestrzeni, zwanej klauzurą. To przestrzeń niedostępna dla wszystkich oprócz księży, personelu medycznego i robotników. Mniszki mają nie wychodzą z klasztoru, chyba że ze względu na problemy medyczne lub sprawy związane z zakonem. Podobnie jak w przypadku mnichów, „pracą” mniszki, poza tym, co pomaga w materialnym utrzymaniu domu, jest modlitwa, która trwa przez cały dzień i jest ofiarowana w intencji Kościoła i świata.

„Zakonnicą” nazywa się zwykle taką siostrę, której charyzmat apostolski jest uważany za „aktywny”, co oznacza, że chociaż ona i jej wspólnota modlą się, to pomagają także Kościołowi w inny sposób, na przykład poprzez pracę społeczną, nauczanie, opiekę pielęgniarską, duszpasterstwo i pomoc w rekolekcjach, pracę misjonarską, pracę w mediach, opiekę nad osobami starszymi itp. 

To rozróżnienie jest nieco specjalistyczne. Większość kobiet, które żyją w klasztorach, będzie mówić o sobie „zakonnica”, „siostra zakonna”, lub po prostu – „siostra”.

Pozostałe terminy, o których napiszemy niżej, powinny być opatrzone zastrzeżeniem „chyba że jest inaczej”. Każda wspólnota zakonna ma bowiem swoje tradycje. Ogólne nazewnictwo jest następujące:

Aspirantka – to osoba, która na pewien czas zamieszkała ze wspólnotą zakonną, aby sprawdzić, czy takie życie ją pociąga i czy czuje się dobrze w tej wspólnocie. Także sama wspólnota ocenia, czy dana kobieta wpisuje się w ich styl życia. W niektórych miejscach czas aspirantury nazywa się prepostulatem.

Postulantka – to kobieta, która wprowadziła się do klasztoru wspólnoty i rozpoczęła swoją formację. Postulat to czas głębszego rozeznania. W zależności od zakonu postulat trwa od 6 do 12 miesięcy i w tym czasie do postulantki zwraca się per siostro. W wielu wspólnotach postulantki noszą specjalne habity.

Nowicjuszka – to kobieta, która została formalnie włączona do zakonu i rozpoczęła bezpośrednie przygotowanie do złożenia ślubów zakonnych. Nowicjat zwykle trwa dwa lata w zgromadzeniach żeńskich, a rok – w męskich. Obejmuje czas intensywnej formacji ludzkiej i duchowej, studiowanie charyzmatu danego zgromadzenia, pogłębianie doświadczenia modlitwy. W wielu zakonach siostry po rozpoczęciu nowicjatu przyjmują habity z białym welonem. Nowicjat to czas rozeznawania, zatem kobieta może go opuścić w dowolnym momencie lub zostać z niego usunięta.

Pierwsze śluby, lub pierwsza profesja, mają miejsce, gdy nowicjuszka ukończyła wymagany nowicjat i poprosiła o formalne dopuszczenie do ślubów, a przełożeni i członkowie wspólnoty rozeznali, że jest powołana do tego zakonu. Nowicjuszka składa śluby „proste”, które kanonicznie obowiązują przez określony czas – zwykle od roku do pięciu lat, czasem dłużej. Obecnie jest uważana za „juniorystkę” lub „siostrę po ślubach czasowych” i może pracować w apostolstwie i podpisywać się z użyciem skrótu danego zgromadzenia (tj. Siostra Teresa OSSR; Siostra Maria Anna RSM).

Profesja czasowa jest nadal czasem rozeznania i siostra może jeszcze poprosić o zwolnienie z nich, ale ponieważ śluby są kanoniczne, wymaga to bardziej formalnego procesu.

Śluby wieczyste lub profesja wieczysta mają miejsce, gdy zakonnica składa śluby dożywotnio jako członkini danej wspólnoty. W większości przypadków podpisuje zadeklarowaną formułę na ołtarzu i pokazuje ją wszystkim obecnym, a jej śluby są kanoniczne. Jest teraz „profeską wieczystą”. Teraz zaczyna się pełne życie w danym zgromadzeniu i formacja permanentna, która trwa całe życie.