Powroty są możliwe [notatki do Reguły Św. Benedykta]

Rozdział 29. Czy należy przyjmować na powrót braci, którzy opuścili klasztor 1-3*

W poprzednim rozdziale widzieliśmy, jak nieskwapliwy jest święty Ojciec Benedykt w usuwaniu z klasztoru – nawet gdy chodzi o mnicha, który nie poprawia się mimo wielu starań opata i wspólnoty. W końcu jednak może przyjść moment, gdy nie widać już innego rozwiązania. Wtedy poleca się błądzącemu, by odszedł.

Sprawa wygląda na zamkniętą – i nawet można by, bardzo po ludzku, powiedzieć sobie, że po wszystkich tych wysiłkach, które podejmowało się dla nawrócenia błądzącego, można teraz odetchnąć z ulgą. Trudno, musiał pójść, może tak i lepiej dla wszystkich.

Jednak duch Reguły jest inny. Istnieje przecież założenie, że ten, kogo trzeba było wyprowadzić poza furtę, został kiedyś przyjęty do wspólnoty – nie bez prób, badań „czy prawdziwie Boga szuka”; być może badania te potwierdzały z mocą, że ów brat ma Boże powołanie do wspólnoty mniszej… Co się z tym wszystkim stało, gdy najpierw upadł w swój błąd, a potem okazał się niezdolny do poprawy?

Usunięcie krnąbrnego mnicha nie jest ostatecznym wyrokiem w sprawie jego powołania. Sprawa dotyczy zresztą nie tylko takiego, którego usunięto, ale i takiego, który sam odszedł. Nasz rozdział mówi wprost właśnie o tym przypadku „odejścia z własnej winy”. W praktyce obejmuje to zarówno przypadek usuniętego, jak i odchodzącego na własną prośbę.

Reguła staje na stanowisku ojca syna marnotrawnego. Powrót jest możliwy, wspólnota mnisza jest gotowa zaryzykować – gdyż chodzi o tajemnicę powołania. Jeśli bowiem czyimś powołaniem jest rzeczywiście życie mnisze, nie znajdzie sobie miejsca w świecie. Dlatego też trzeba mu znowu otworzyć drzwi, zdając sobie przy tym sprawę z tego, że może to oznaczać nawrót kłopotów.

Oczywiście nie rezygnuje się z rozwagi: warunkiem powrotu są oznaki nawrócenia i pokora. Człowiek wraca nie na swoje dawne miejsce, lecz tak jakby był przyjmowany po raz pierwszy. Jest to naprawdę nowa szansa, a więc powrót jest raczej nowym startem.

I tak może być „aż do trzeciego razu”. Ten, kto startuje w klasztorze trzeci raz, powinien wiedzieć, że jest to szansa ostatnia. Tak rozporządza Reguła.

Fragment książki "Prosta droga, notatki do reguły św. Benedykta", Paweł Milcarek, Biblioteka Christianitas, Dębogora 2021

* Fragment "Reguły" św. Benedykta w tłumaczeniu o. Bernarda Turowicza OSB opublikowany w serii Źródła Monastyczne pt. "Reguła Mistrza. Reguła św. Benedykta"