„Martwą podniosłem powiekę”. Jak Matka Boża Ostrobramska uratowała Adama Mickiewicza

16 listopada w Kościele obchodzimy wspomnienie Matki Bożej Ostrobramskiej. Jej wizerunek, nazywany obrazem Matki Bożej Miłosierdzia, znajduje się w Ostrej Bramie w Wilnie. Do Maryi, niezawodnej Pocieszycielki i Orędowniczki odwołuje się Adam Mickiewicz w inwokacji do Pana Tadeusza. Wspomina tam o ocaleniu życia. Matka Boża Ostrobramska i Adam Mickiewicz - to temat chyba mało znany.

Ale po kolei… Adam Mickiewicz pojawił się w Wilnie 24 września 1815 r. Przyjechał tu z Nowogródka, aby rozpocząć studia na tutejszym uniwersytecie. Zgodnie z poleceniem matki poszedł do kościoła i zamówił mszę świętą. Pokłonił się również Matce Bożej Ostrobramskiej.

Po ukończeniu edukacji na Uniwersytecie Wileńskim wyjechał do Kowna, gdzie przez jakiś czas pracował jako nauczyciel. Do Wilna jednak często powracał. Dla poety zawsze było ono szczególnym miastem. Napisał tu Grażynę oraz II i IV część Dziadów. Tu nawiązywał relacje z innymi twórcami i przeżywał pierwsze miłości. Przebywając w tym mieście stał się świadomym, dojrzałym pisarzem i patriotą.

Propolska działalność w Towarszystwie Filomatów, tajnym stowarzyszeniu studentów i absolwentów Uniwersytetu Wileńskiego, nie umknęła uwadze rosyjskiego aparatu państwowego. Mickiewicz trafił do więzienia. Nawet w tak trudnych momentach życia towarzyszyła mu Matka Boża. Czuł Jej nieustanną opiekę. Ostatnią noc przed zesłaniem w głąb Rosji spędził w domu niedaleko Ostrej Bramy.

Dzięki pomocy przyjaciół poeta zakończył rosyjskie zesłanie i odbył podróż po Europie. Odwiedził m.in. Drezno, Berlin, Pragę, Weimar, Rzym, Wenecję, Genewę, Paryż. We Francji rozpoczął pracę nad Panem Tadeuszem. Pisał poemat przez dwa lata, w okresie pomiędzy 1832 a 1834 rokiem. Literaturoznawcy tłumaczą, że utwór powstał z tęsknoty Mickiewicza za ojczyzną i chęcią ucieczki do „kraju lat dziecinnych”. Zaczął go od odwołania do Najświętszej Maryi Panny, która od lat troskliwie spogląda na pielgrzymów i niego samego z Ostrej Bramy.

Przypomnijmy sobie ten fragment inwokacji. Pisarz powrócił w nim do czasów, kiedy był jeszcze małym chłopcem:

Kiedy Adaś miał pięć lat, wydarzył się wypadek. Chłopiec przebywał pod opieką niani, ale chwila nieuwagi wystarczyła, żeby wypadł z okna. Stracił przytomność i przez dłuższy czas był w śpiączce. Lekarze nie dawali szans na powrót do zdrowia. Matka Mickiewicza ofiarowała syna Matce Bożej Ostrobramskiej. I stał się cud – dziecko otworzyło oczy.

Kult Matki Bożej Ostrobramskiej  rozpoczął się znacznie wcześniej, bo w drugiej połowie XVII w. i wiąże się z obroną murów miasta. Powstało wówczas dziewięć bram miejskich. Jedna z nich zachowała się do naszych czasów. Nosiła nazwę miednickiej, nawiązując do drogi prowadzącej do Miednik, a dalej do Mińska i Moskwy. Nazwa: Ostra zaś pochodzi od południowego przedmieścia Wilna, zwanego Ostrym Końcem.  Łacińska nazwa „Porta Acialis” („Ostra Brama”), po raz pierwszy została użyta w źródłach z 1594 r.

Z czasem to miejsce stawało się coraz bardziej popularne, a to za sprawą karmelitów bosych, którzy przybyli do Wilna w XVII w. zbudowali tu klasztor, a następnie konsekrowali kościół.

W 1761 r. odnotowano tu pierwszy cud. W 1773 r. papież Klemens XVI zezwolił na publiczne odprawianie nabożeństw dla wiernych w kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej. Coraz częściej zawieszano tam także liczne wota dziękczynne. 196 lat temu na frontonie umieszczono napis: „Matko Miłosierdzia – pod Twoją obronę uciekamy się”. 

Chrześcijanie przybywają tu z różnych stron świata, by przed obliczem Madonny prosić o łaski dla siebie i bliskich. Pielgrzymują tu przedstawiciele wielu państw, duchowni, siostry zakonne, hierarchowie Kościoła i wierni świeccy.

Źródła: histmag.org; etnomuzeum.pl; plus.gazetalubuska.pl; milosierdzie.sosnowiec.pl; l24.lt; niedziela.pl; misyjne.pl; zl.pawel.net.