Tutaj przyjaźń polsko-węgierską widać w każdym zakątku [zdjęcia]

Ostrzyhom to dawna stolica Węgier, miejsce koronacji św. Stefana i miasto słynące z przepięknej bazyliki, która jest piątą co do wielkości świątynią na świecie, nazywaną „węgierskim Watykanem”. Znajduje się tu grób kard. Józsefa Mindszenty, niezłomnego prymasa, który jest kandydatem na ołtarze. Bazylika w Ostrzyhomiu pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha to jedna z najciekawszych katedr, z fascynującą i bogatą historią.

W 1683 r., w kaplicy, która była niegdyś na tym miejscu, uroczyste Te Deum odśpiewał król Jan III Sobieski po zwycięskiej bitwie z Turkami. Świątynię odwiedził również papież Jan Paweł II podczas pielgrzymki na Węgry w 1991 r. Katedra skrywa wiele cennych pamiątek, m.in. krzyż koronny z XIII w. oraz średniowieczne szaty liturgiczne. Są tu dokumenty, których podczas II wojny światowej nie zniszczyło 95 bomb i granatów. Na kopule kościoła znajduje się też kapsuła czasu sprzed niemal dwóch wieków.

Bazylika w Ostrzyhomiu jest najwyższym budynkiem na Węgrzech. Jej długość wynosi 117 m, szerokość 47 m, a kopuła osiąga 100 m wysokości. Katedra zbudowana jest na planie krzyża. Składa się z prezbiterium, szerokiego transeptu i nawy, poprzedzonej kolumnowym przedsionkiem oraz dwóch dzwonnic dostawionych po bokach fasady.

Początki  tego miejsca sięgają czasów króla Stefana I Świętego, który utworzył tu arcybiskupstwo. Pierwsza katedra została wzniesiona w tym miejscu w latach 1001-1010 jako kościół św. Wojciecha w związku z kultem propagowanym przez ówczesnego cesarza Ottona III.

W 1180 r. budowlę strawił pożar. Wzniesiono więc nową świątynię, która w następnych latach była wielokrotnie przekształcana. W latach 1506-1511 dobudowano kaplicę biskupa Tamása Bakócza. W 1543 r. w czasie tureckiego oblężenia katedra została  uszkodzona, a następnie rozebrana przez tureckich okupantów. Przetrwała jedynie kaplica Bakócza, w której po wygranej bitwie pod Parkanami (dziś Štúrovo) król Polski Jan III Sobieski odśpiewał wspomniane Te Deum.

Obecny kościół wzniesiono w latach 1822-1856. Autorem projektu był architekt Pál Kühnel.  Budowę katedry prowadził János Packh, a po jego śmierci József Hild. Konsekracji świątyni dokonał prymas Janos Scivotszky w obecności cesarza Franciszka Józefa I. Z tej okazji odprawiono mszę świętą, do której muzykę ułożył Franciszek Liszt, znany pianista węgierski, który w swojej muzycznej karierze skomponował ponad 800 dzieł.

Wnętrze katedry jest przestronne. Po obu stronach nawy znajdują się dwie kaplice. Pierwsza z nich to kaplica Bakócza – tu mieści się renesansowy ołtarz z 1519 r., który wykonał Andrea Ferucci. Przeciwległa poświęcona jest św. Szczepanowi – w ołtarzu głównym znajduje się rzeźba tego męczennika. 

Ściany kościoła są pokryte ciemnoszarym marmurem. Na poziomie głównym można podziwiać ołtarz św. Wojciecha, ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa i Świętego Krzyża, ołtarz św. Józefa, ołtarz Świętych Węgierskich i św. Marcina oraz ołtarz z obrazem „Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny” autorstwa Michelangelo Grigolettiego. Prawdopodobnie jest to największy na świecie wizerunek namalowany na płótnie. Ma wymiary 13,5 na 6,6 m.

W prawym ołtarzu widać dodatkowo figury św. Kingi oraz bł. Jolenty, węgierskiej królewny z dynastii Arpadów, a potem zakonnicy, siostry św. Kingi.

Pomiędzy prezbiterium a nawą boczną są umieszczone posągi dwóch arcybiskupów ostrzyhomskich Pétera Pázmány i Jánosa Simora.

W bazylice można zobaczyć również pomnik nagrobny prymasa Węgier Károly Ambrusa. Za prezbiterium katedry znajduje się skarbiec, w którym są m.in. złote naczynia liturgiczne i bogato zdobione szaty, kawaleria króla Macieja Korwina i XIII-wieczny krzyż koronacyjny wykonany ze złota, kamieni szlachetnych i pereł. Waży ponad 7 kg.

Na chórze są 77-głosowe organy z 1856 r. autorstwa Ludwiga Moosera – największe organy na Węgrzech. Mają długość 10 m.

Ogromna krypta pod katedrą, wybudowana w 1831 r. jest miejscem pochówku arcybiskupów ostrzyhomskich. Znaleźć tu można gotyckie płyty nagrobne arcybiskupów Dénesa Szécsi (zm. 1465) oraz Jánosa Vitéza (zm. 1472). 

W maju 1991 r. w bazylice w Ostrzyhomiu został pochowany ks. József Mindszenty, powojenny prymas Węgier, męczennik Kościoła katolickiego w czasach komunistycznych. Jego proces beatyfikacyjny rozpoczął się w 1993 r., a od 22 października 1996 r. toczy się w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych.

Na zewnętrznym tarasie przed bazyliką można podziwiać rzekę Dunaj, dzielnicę Víziváros, przeciwległe  Štúrovo oraz statuę św. Szczepana.

W 2001 r. w pobliżu świątyni wzniesiono również pomnik koronacji św. Stefana.

Źródła: zamkinaszlaku.pl; slodkimszlakiem.wordpress.com; ks. Andrzej Antoni Klimek, "Ostrzyhom i niezłomny prymas", za: opiekun-kalisz.pl; gabiblog.pl; stacjabalkany.pl; Marek Sztorc, "Esztergom, archikatedra Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha", za: zabytkowekoscioly.net; Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka; trimarium.pl; Bazylika Ostrzyhomska/pl.wikipedia.org.