Czy roraty koniecznie muszą być rano?

Msza roratnia swoją nazwę bierze od pierwszych słów rozpoczynającej ją antyfony, które po łacinie brzmią: Rorate caeli desuper (w wolnym tłumaczeniu: Spuśćcie rosę, niebiosa). Jest to msza wotywna „o Najświętszej Maryi Pannie w Adwencie”.

Tradycja jej sprawowania wywodzi się z wczesnego średniowiecza (być może z późnej starożytności chrześcijańskiej). Uroczystość Zwiastowania Pańskiego obchodzono wtedy 18 grudnia (tydzień przed Bożym Narodzeniem, a nie jak dziś 25 marca – 9 miesięcy przed uroczystością Narodzenia Pańskiego).

Mszę świętą, której teksty liturgiczne poświęcone są Matce Bożej, polecano odprawiać przez ostatni tydzień Adwentu. Z czasem przyjęło się odprawianie jej przez cały ten okres.

Mszał nie precyzuje, o jakiej porze należy celebrować tę mszę świętą, co oznacza, że można odprawiać ją zarówno wczesnym rankiem, późnym wieczorem, jak i w samo południe. Kiedy się komu podoba.

Gwoli ścisłości można też dodać, że mszał nic nie wie o śpiewaniu w trakcie tej mszy hymnu Chwała na wysokości. I tu wchodzimy już w dziedzinę zwyczaju.

Zwyczajowo sprawowano msze roratnie w porze przedświtu. Miało to tę piękną symbolikę, że w trakcie jej trwania wschodziło słońce symbolizujące Chrystusa. I tak oto Pan zastawał swój lud „czuwający na modlitwie”.

Biorąc pod uwagę datę wynalezienia i upowszechnienia żarówki, tudzież wprowadzenia elektryczności do świątyń, warto zauważyć, że zapalanie światła podczas hymnu Chwała na wysokości nie jest bynajmniej wielowiekową tradycją.

Wędrowanie do kościoła z zapalonym lampionem lub wracanie z nim do domu to także dodatek „okołoliturgiczny”, choć niezaprzeczalnie posiadający swoje piękne znaczenie (które jednakowoż warto małym i większym „latarnikom” objaśnić).

Pewnie, że nasze tradycyjne roraty to swego rodzaju „event” religijno-duchowy, w którym norma liturgiczna i obyczaj funkcjonują na niemal równych prawach. Pewnie, że nie warto (a nawet nie należy. Choćby dlatego, że to niewychowawcze) wszystkiego podporządkowywać wygodzie uczestników (uczestnictwo w roratach nie jest do zbawienia koniecznie potrzebne).

Ale, jak zawsze, warto zastanowić się, co tu jest naprawdę istotne. Pora, o której odprawimy mszę świętą, czy to, że uczestnictwo w tej mszy jest znakiem naszego oczekiwania na przyjście Chrystusa?

Jesteśmy ludźmi. Ludzie potrzebują znaków, które przemawiają do ich wyobraźni i wrażliwości. Kilka wieków temu dużo mniej osób spieszyło się do szkół i do pracy. Dziś być może warto przystosować znaki do sytuacji, w jakiej funkcjonujemy – także w wymiarze lokalnym (konkretnej parafii).

Istotne jest to, żeby te nasze roraty były rzeczywiście pięknym wydarzeniem liturgicznym skupiającym swoich uczestników na Oczekiwanym, a nie festynem rozpraszających „atrakcji towarzyszących”.

Do Polski roraty zawitały w XIII wieku. W Poznaniu wprowadzono je ponoć na prośbę księcia Przemysława I, a w Krakowie na prośbę świętej Kingi, żony Bolesława Wstydliwego.

W połowie XVI wieku roku król Zygmunt I Stary dla ufundowanej przez siebie kaplicy w katedrze na Wawelu uzyskał przywilej odprawiania w niej codziennie (przez cały rok na okrągło, z wyjątkiem Wielkiego Piątku) mszy roratniej.

Schola „rorantystów” zapewniająca tej mszy oprawę muzyczną przetrwała prawie do końca wieku XIX (choć msze ustały zdecydowanie wcześniej).