Uważał się za niegodnego kapłaństwa, choć nazywano go „harfą Ducha Świętego”. Efrem Syryjczyk [cytaty]

Był jednym z najbardziej płodnych twórców piśmiennictwa wczesnochrześcijańskiego, a bezkompromisową wiarę łączył z wielką pokorą i miłością bliźniego. Opatrzność nie poskąpiła mu również wielkiego talentu i wyczucia artystycznego. 9 czerwca Kościół wspomina św. Efrema Syryjczyka.

Żył w IV w. na Bliskim Wschodzie, a czczony jest zarówno przez Kościół katolicki, prawosławny, jak również Kościoły orientalne tradycji przedchalcedońskiej i anglikanów. Już w pierwszych wiekach jeszcze niepodzielonego Kościoła pisma i poematy tego skromnego diakona i mnicha, napisane oryginalnie w jego ojczystym języku syriackim, przetłumaczono na grekę, łacinę, ormiański i gruziński.

Papież Benedykt XV ogłosił go doktorem Kościoła, a słowiański Wschód nadał mu tytuł преподо́бный (prepodobnyj) przeznaczony dla świętych mnichów.

Przyszedł na świat w Mezopotamii. Jak zazwyczaj bywa w przypadku świętych z epoki Kościoła pierwotnego, nie dysponujemy wieloma ścisłymi informacjami dotyczącymi najwcześniejszego etapu życia św. Efrema (syr. Ap̄rêm).

Urodził się w mieszanej, pogańsko-chrześcijańskiej rodzinie. Chrześcijanką była jego matka i najprawdopodobniej była zmuszona praktykować wiarę w ukryciu, gdyż jej mąż był wysoko postawionym kapłanem pogańskim.

Możliwe, że to rozdarcie i obawa przed presją społeczną powodowały konflikty rodzinne. Legenda głosi, że z powodu sympatii do wiary matki, ojciec wyrzucił młodego syna z rodzinnego domu w miejscowości Nissibis. Młody chłopak związał się więc już całkowicie ze środowiskiem chrześcijańskim.

Początkowo miał zamieszkać w domu miejscowego biskupa Jakuba, jednego z ojców pierwszego soboru powszechnego w Nicei w 325 r., i późniejszego świętego. Na progu dojrzałości miał według ówczesnych zwyczajów przyjąć chrzest, jak również święcenia w stopniu diakonatu.

Co ciekawe, Efrem nigdy nie został wyświęcony na prezbitera, pomimo faktu, że wielokrotnie mu to proponowano. Powodem tego była niezwykła pokora diakona. Uważał on po prostu, że jako grzesznik i człowiek niedoskonały nie jest godzien przyjąć tak znaczącej funkcji.

Istotnie, w wielu tekstach autorstwa świętego – jak chociażby w znanej i odmawianej na Wschodzie modlitwie wielkopostnej – bardzo często przewijają się motywy skromności, pokory i nieosądzania innych ludzi.

Dowodem na to, iż Efrem był daleki od pogoni za wysokimi stanowiskami kościelnymi (z poziomem swojej wiedzy i znajomością teologii mógł w ówczesnych czasach bez problemów zostać nie tylko duchownym, ale także biskupem) pozostaje również fakt, iż święty dzielił swoje życie pomiędzy rodzinną diecezję w Mezopotamii, a życie ascetyczne i pustelnicze.

Regularnie, kilka miesięcy w roku pozostawał w odosobnieniu, modląc się i poszcząc. Pozostałą część roku spędzał posługując jako diakon, głosząc kazania i katechezy oraz pisząc.

Tryb życia Efrema nie uległ zmianom, gdy po zajęciu rodzinnego miasta przez Persów musiał emigrować do Edessy (dzisiejsza Şanlıurfa w południowo-wschodniej Turcji). W tym mieście, będącym w czasach wczesnego Kościoła centrum syryjskiego chrześcijaństwa, jeszcze bardziej rozwinął działalnością homiletyczną i katechetyczną. Prowadził również chór w miejscowej parafii katedralnej.

W ostatnich dekadach życia odbył wiele podróży po krajach basenu Morza Śródziemnego, gdzie spotkał wielu ówczesnych wielkich świętych: w Kapadocji św. Bazylego Wielkiego, a w Egipcie św. Atanazego.

Efrem zmarł w opinii świętości w 373 r., a jego grób stał się od razu miejscem pielgrzymek i licznych cudów. Obecnie częściej występuje w ikonografii wschodniej niż zachodniej, najczęściej w stroju mnicha lub diakona, z piórem i zwojem zapisanego pergaminu. Jest również czczony jako patron Asturii w Hiszpanii.

Spuścizna literacka skromnego diakona i mnicha zachowała się w bardzo dobrym stanie do dzisiaj i jest jedną z najobszerniejszych w dziejach. Jej dokładnej katalogizacji i olbrzymiej pracy translatorskiej w 6 tomach dokonał żyjący i działający w XVII w. maronicki duchowny Józef Szymon Assemani, zatrudniony w Bibliotece Watykańskiej.

Efrem pisał nie tylko traktaty teologiczne, ale również obszerne dzieła apologetyczne, polemizujące z popularnymi za jego życia herezjami manichejskimi oraz negowaniem wiary w zmartwychwstanie. Pisał również natchnione poematy, teksty liturgiczne, hymny i krótkie, popularne po dziś dzień modlitwy. Oto garść z nich:

12 głębokich cytatów św. Efrema Syryjczyka:

Źródło cytatów: Tworienija, Izd. Otd. Mosk. Patr., Moskwa 1993, reprint, t. I, s. 5, Monastyczna LG tom II, ss. 580, 1202, tom III s. 1404, A. Schmemann, Wielki Post, Białystok 1990.