Pandemia koronawirusa na całym świecie spowodowała ogromne cierpienie: ponad 3,7 mln ludzi zmarło, z kolei zaraziło się 173 mln osób. Opracowane szczepionki dają nadzieję, ale u niektórych katolików rodzą też kwestie natury etycznej. Oto pięć najczęściej zadawanych w tej materii pytań i odpowiedzi na nie, zaproponowane przez amerykańską Archidiecezję Waszyngton.
1. Dlaczego szczepionka na COVID-19 budzi kontrowersje?
Wiele istniejących szczepionek, w tym szczepionka MMR, wykorzystuje linie komórkowe HEK293 pochodzące z dwóch aborcji przeprowadzonych w latach 70. XX wieku. Istotne jest zwrócenie uwagi na fakt, że te linie komórkowe nie zawierają komórek pochodzących z pierwotnych aborcji; linie te są raczej dalekimi potomkami i klonami pierwotnych komórek, które zostały uzyskane z tkanki nerki zarodka ludzkiego. Ten odległy związek nie czyni pierwotnej aborcji mniejszym złem. Jednakże ten odległy związek ma znaczenie dla naszej osobistej odpowiedzialności moralnej. Jeśli naszą intencją jest przyjęcie szczepionek w celu ochrony życia, to „odpowiedzialność tych, którzy podejmują decyzję o ich użyciu, nie jest taka sama jak tych, którzy nie mają głosu w tej decyzji” [Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja Dignitas Personae (wydana 8 grudnia 2008 r.), n. 35; AAS (100), 885.]. Innymi słowy, naszym obowiązkiem jest podjęcie własnej decyzji moralnej, najlepiej z zamiarem ochrony dobra wspólnego.
W ciągu ostatnich dwóch dekad wypowiedzi papieża Benedykta XVI i Papieskiej Akademii Życia wykazały, że większość szczepionek wykorzystujących te linie komórkowe jest moralnie dopuszczalna, ponieważ ratują one życie ludzkie i pomagają chronić najbardziej bezbronnych członków naszych społeczności. Na przykład, szczepionka MMR (przy opracowaniu której również wykorzystano linie komórkowe HEK293) zapobiega infekcji różyczką, która powoduje poważne choroby, a nawet zgony kobiet w ciąży i ich dzieci. Otrzymanie szczepionki MMR uratowało wiele istnień ludzkich, a szczególnie chroni życie nienarodzonych dzieci. Podobnie szczepionka przeciw COVID-19 pomoże ochronić miliony istnień ludzkich, zwłaszcza tych najbardziej bezbronnych i szczególnie narażonych na ciężką chorobę i śmierć.
2. W jaki sposób szczepionki firm Moderna i Pfizer różnią się od preparatu firmy Johnson&Johnson?
Moderna i Pfizer opracowały szczepionki na bazie mRNA, bez korzystania z kontrowersyjnych linii poddanych aborcji zarodków ludzkich. Jednakże oba preparaty testowano z wykorzystaniem linii komórkowych HEK293. Szczepionki Johnson&Johnson i AstraZeneca wykorzystały w swoim cyklu rozwojowym linie HEK293, stąd wydają się „bliższe” dokonanej aborcji.
Jednakże, biorąc pod uwagę odległy związek pomiędzy tymi komórkami a szczepionkami, wszystkie szczepionki na COVID-19 stosują się do wcześniejszych oświadczeń Kościoła katolickiego dotyczących etyki ich stosowania. W przypadku, gdyby zaoferowano komuś szczepionkę na COVID-19, która została opracowana na bazie linii komórkowych pochodzących z aborcji (tak jak w przypadku szczepionki Johnson&Johnson), Katolickie Narodowe Centrum Bioetyki powołuje się na oświadczenie papieża Benedykta z 2005 roku, opublikowane za pośrednictwem Papieskiej Akademii Życia. Oświadczenie to wyjaśnia, że katolikom wolno używać szczepionek, które powstały z abortowanych komórek, jeśli jest to konieczne dla ich własnego zdrowia i bezpieczeństwa. W późniejszym oświadczeniu Papieskiej Akademii dla Życia (z roku 2017) czytamy:
Zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że obecnie stosowane linie komórkowe są bardzo odległe od pierwotnych aborcji i nie implikują już tej więzi moralnej współpracy, która jest niezbędna dla etycznie negatywnej oceny ich stosowania… Moralny obowiązek zagwarantowania niezbędnego zakresu szczepień dla bezpieczeństwa ludzi jest nie mniej pilny, zwłaszcza dla bezpieczeństwa bardziej wrażliwych jednostek, takich jak kobiety w ciąży i osoby z obniżoną odpornością, które nie mogą być zaszczepione przeciwko tym chorobom.
Techniczne cechy produkcji szczepionek najczęściej stosowanych w dzieciństwie pozwalają wykluczyć, że istnieje moralnie istotna współpraca między tymi, którzy stosują dziś te szczepionki, a praktyką dobrowolnej aborcji. Dlatego uważamy, że wszystkie zalecane klinicznie szczepionki mogą być stosowane z czystym sumieniem i że ich stosowanie nie oznacza jakiegokolwiek współuczestnictwa w dobrowolnej aborcji.
3. Którą szczepionkę powinno się przyjąć?
Katolicy przyjmujący szczepionkę przeciw COVID-19 w celu ochrony życia w swoich rodzinach i społecznościach, bez obaw mogą wykorzystać każdą dostępną im szczepionkę. Oświadczenie Konferencji Episkopatu USA wyjaśnia, że każdy z nas powinien przyjąć szczepionki Moderna i Pfizer, jeżeli są dostępne, ponieważ są one bardziej odległe od linii komórkowych HEK293.
Jednak oświadczenie z grudnia 2020 r. wydane przez Kongregację Nauki Wiary, dykasterię upoważnioną do formułowania oświadczeń teologicznych w imieniu Kurii Rzymskiej i papieża Franciszka wyjaśnia, że „gdy etycznie nienaganne szczepionki na COVID-19 nie są dostępne, moralnie dopuszczalne jest otrzymanie szczepionek przeciw COVID-19, które w procesie badawczym i produkcyjnym wykorzystały linie komórkowe pochodzące z poddanych aborcji płodów ludzkich”.
Dokument Kongregacji Nauki Wiary wyjaśnia, że ponieważ większość ludzi nie ma wyboru co do szczepionki, którą otrzyma, moralnie dopuszczalne jest przyjęcie preparatu w celu ochrony życia tych, którzy są najbardziej zagrożeni poważnym zakażeniem koronawirusem. Z moralnego punktu widzenia korzystne jest, aby każda osoba otrzymała szczepionkę, która jest dla niej najłatwiej i najszybciej dostępna, aby przyspieszyć zakończenie tej śmiertelnej pandemii.
4. W jaki sposób mogę być wierny swoim katolickim zasadom w kwestii szczepień na COVID-19?
Jako katolicy jesteśmy zachęcani do promowania pracy firm, które nie używają tych kontrowersyjnych linii komórkowych. Prosimy w dalszym ciągu o wywieranie presji na firmy farmaceutyczne i apele do nich o nieużywanie w przyszłości tych linii komórkowych do produkcji szczepionek. Taka presja może okazać się skuteczną strategią, podobnie jak w przypadku poprzednich kampanii, szczególnie w miarę rozwoju technologii, kiedy linie komórkowe HEK293 stają się mniej potrzebne w rozwoju szczepionek.
Katolicy są również zachęcani do przyjmowania szczepionki na COVID-19 oraz do promowania dobra wspólnego, poprzez stosowanie się do wytycznych Centrów Kontroli i Prewencji Chorób. Jesteśmy powołani do dążenia do dobra wspólnego i obrony ludzkiego życia. W celu ochrony tych, którzy są najbardziej narażeni na koronawirusa, w tym kobiet w ciąży i osób z obniżoną odpornością, jesteśmy zachęcani do rozeznawania własnych działań moralnych w celu zachowania życia i godności w naszych wspólnotach.
Katolicy są również zachęcani do wspierania ubogich i bezbronnych poprzez zachęcanie przywódców do dzielenia się szczepionką z innymi krajami, szczególnie tymi, których mieszkańcy są bardziej narażeni na ryzyko zakażenia.
5. Czy stosując szczepionkę Johnson&Johnson nie rezygnuję z moich wartości obrony życia ludzkiego?
Nauka moralna Kościoła katolickiego wzywa nas do troski o dobro wspólne, unikając związków z poważnym złem oraz uczy nas podejmowania działań mających na celu ochronę każdej osoby, którą spotykamy, zwłaszcza tej najbardziej bezbronnej. To nauczanie nie zmieniło się w życiu Kościoła i nigdy się nie zmieni. Nasz sprzeciw wobec aborcji i opracowywania szczepionek z wykorzystaniem linii komórkowych pochodzących z aktu aborcji powinien być jasno wyrażony wobec firm farmaceutycznych.
Kiedy stosujemy te wartości moralne w złożonych i pełnych niuansów sytuacjach, z jakimi mamy do czynienia w codziennym życiu, jesteśmy wezwani do posługiwania się cnotą roztropności. Roztropność wzywa nas do poszukiwania największego dobra w każdej sytuacji, przy jednoczesnym unikaniu zła. W obliczu niuansów związanych ze szczepionkami na COVID-19, każdy z nas jest wezwany do rozeznania, w jaki sposób może uczynić najwięcej dobra. Dla wielu z nas zaangażowanie w ochronę życia na wszystkich jego etapach wzywa do przyjęcia szczepionki przeciw COVID-19, gdy tylko będzie ona dostępna, aby bronić tych, którzy są najbardziej zagrożeni poważnym zakażeniem koronawirusem. Zachęcamy każdego mieszkańca Archidiecezji Waszyngtońskiej do przyjęcia takiej szczepionki przeciw COVID-19, która jest najszybciej i najłatwiej dostępna. Poprzez szczepienia możemy pomóc chronić najsłabszych spośród nas przed śmiertelną pandemią.
Ponadto jest niezmiernie ważne, aby katolicy pamiętali, jak odległy jest związek między aborcją i tymi niedawno opracowanymi szczepionkami. Nasze nauczanie moralne sprzeciwia się aborcji w każdych okolicznościach, ale istnieje moralna różnica pomiędzy dokonaniem aktu aborcji, pobraniem komórek do wykorzystania w leczeniu i rozwoju szczepionki, a otrzymaniem szczepionki z zamiarem ochrony swojej społeczności. Musimy rozeznać nasz poziom odpowiedzialności w każdej z tych okoliczności, aby uniknąć nadmiernego upraszczania złożonej tradycji teologicznej.
Archidiecezja Waszyngtońska udostępnia inne informacje pod tym linkiem.
Dziś świętujemy...