Modlitwa uważności – modlitwa do Boga czy do… siebie?

Ile osób, tyle duchowości, czyli sposobu na kontakt z Bogiem. Istnieją jednak pewne formy modlitwy, które są odpowiednie dla wielu ludzi, tak że mogą się ich od siebie uczyć. Jednak nie ma jednej, idealnej formy modlitwy dla każdego. 

Wyłączam z tego równania sakramenty. Choć i tu każdy z nas szuka takiej przestrzeni, w której czuje się bliżej Boga: odpowiedniego kościoła, muzyki, wspólnoty czy spowiednika, który najlepiej nas zrozumie.

Dla jednych różaniec i to odmawiany wspólnie jest najlepszą formą praktykowania modlitwy, która zbliża do Boga. Kogoś innego taka forma może frustrować i odnajdzie się w modlitwie brewiarzowej. Ktoś inny będzie głośno śpiewał i grał na instrumencie, by uwielbiać Pana. Ktoś inny usiądzie w fotelu, wyrówna oddech i będzie starał się skupić na obecności Boga. To właśnie jest – w jednym ze swoich wymiarów – modlitwa uważności.

Uważność (ang. mindfulness) jest praktykowana w duchowości Dalekiego Wschodu. Upraszczając – polega ona na tym, by skupić się na sobie w danym momencie. Być uważnym na siebie i na to, co się robi tu i teraz.

Czy można to przenieść na duchowość chrześcijan? Zastosowanie takiej uważności w chrześcijaństwie sprawi, że zaczniemy się modlić do siebie, a nie do Boga! Jeśli jednak skierujemy naszą uwagę na Pana, który jest obecny tu i teraz w każdym momencie naszego życia, niezależnie od tego co robimy, czy jesteśmy w stanie łaski, czy nie, to otworzymy się na klasyczną modlitwę kontemplacji, czyli trwania przy Bogu.

Tak o kontemplacji mówi Katechizm Kościoła Katolickiego. Uwagę zwraca tu słowo „skupienie” serca, które nie jest możliwe bez uważności na to, co się dzieje.

Każdy, kto się modli, doświadcza rozproszeń. Nietrudno podczas różańca, mszy lub czytania Pisma świętego odlecieć myślami w stronę rodziny, pracy czy codziennych problemów. Często robimy sobie z tego powodu wyrzuty, że nie skupiamy się należycie na Bogu. 

Modlitwa uważności daje nam ciekawą alternatywę. Zamiast walczyć z różnymi myślami w trakcie modlitwy, proponuje „rozprawić się” z nimi już na samym jej początku. 

Modlitwa uważności, skupienie serca, które prowadzi do kontemplacji, czyli bycia z Bogiem, zaczyna się od człowieka. 

Z  Bogiem nie spotykamy się poza naszą cielesnością, codziennością i psychiką. Modlimy się dzięki naszemu ciału, rozumowi, emocjom i myślom, które funkcjonują tylko w naszym ciele. 

Oto kroki modlitwy uważności

Modlitwa uważności może stawać się kontemplacją, czyli trwaniem przy Bogu, a może też przejść w rachunek sumienia, czyli wejrzenie w to, co się we mnie dzieje: co dobrego i co złego wydarzyło się w moim życiu. Nie jest to nic nowego! Najsłynniejszą modlitwę uważności zaproponował już wieki temu św. Ignacy Loyola.

Jego metoda zwana ignacjańskim rachunkiem sumienia, kwadransem szczerości lub sortownikiem myśli to nic innego, jak uważność na to, co daje mi Bóg, co czuję, co mnie popycha do działania i co zrobiłem.

Ta modlitwa trwa 15 min. Jest podzielona na 5 części. Każda może trwać równo 3 minuty, lub – jeśli tak wolisz – tak długo, aż się nią nasycisz. 

Modlitwa uważności, ćwiczenie się w zauważaniu własnych odczuć, poruszeń, a przede wszystkim Bożej obecności może być lekarstwem na rozproszony świat, w którym żyjemy. 

Modlitwa, w której zauważysz siebie, pomoże dostrzec Boga i Jego działanie, a także drugiego człowieka i jego potrzeby. W ten sposób możesz realizować przykazanie: „Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą. [...] Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego” (Mt 12, 30-31).