Krzyże i serca ze zboża. Piękny zwyczaj na Śląsku Opolskim [GALERIA]

Kto pojeździ wiosną po mniejszych i większych drogach w okolicach Strzelec Opolskich, w pobliżu Góry św. Anny na Śląsku, może zauważyć na polach coś ciekawego – w kiełkującym zbożu widać gdzieniegdzie zarysy krzyży i serc.

Skąd wziął się zwyczaj i co oznacza? „Wysiewanie krzyży to forma błogosławieństwa pola i prośby o dobre plony” – mówi dr Joanna Banik z oddziału terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa, która wydała broszurę Wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicach Strzelec Opolskich. Zwyczaj jest tu praktykowany „od zawsze” – na pewno od kilku pokoleń. Podtrzymuje go w sumie kilkadziesiąt rodzin. Dawniej wysiewano krzyże i serca w głębi pól, a w ostatnich latach, kiedy trochę więcej się mówi o tym obrzędzie, rolnicy często sieją je przy drogach, żeby były dobrze widoczne dla przejeżdżających. Są dumni ze swojej tradycji – zdradza Joanna Banik. Mówią o tych symbolach „Boże znaki”.

Jak zrobić taki znak w zbożu? Instrukcji udziela Róża Willim: „Rolnik po zasianiu swojego pola schodzi z traktora i na rogu pola, blisko drogi, robi Boże znaki. Wiosną, w marcu, wysiewa znaki serca lub krzyża jęczmieniem lub pszenicą, a jesienią najczęściej żytem i pszenicą ozimą. Symbole, które widać w lutym lub wczesną wiosną na polach, to wysiew jesienny. Te widoczne w okolicach Świąt Wielkanocnych, to wysiew marcowy, wiosenny”.

Najpierw trzeba narysować na ziemi odpowiedni kształt, zrobić niewielkie zagłębienie i posiać w nim zboże. Krzyże i serca w okolicach Strzelec Opolskich mają zwykle od około metra do kilku metrów. „Boży znak” jest dobrze widoczny przez kilka tygodni po wykiełkowaniu zboża, bo zostało ono posiane w tym miejscu dużo gęściej niż gdzie indziej. Później, kiedy zboże urośnie, symbole stapiają się z tłem.

W niektórych domach na pole udaje się cała rodzina, w innych siewca zajmuje się tym sam. Zazwyczaj wysiewaniu symboli towarzyszy modlitwa – Ojcze nasz albo Pod Twoją obronę. Nie ma jednego obowiązujące obrzędu dla wszystkich, choć niektóre rodziny od wielu lat trzymają się swoich zwyczajów, a niekiedy nawet konkretnych modlitw.

Beata Nocoń z Rozmierzy tak tłumaczy, dlaczego wysiewa jesienią i na wiosnę serca z krzyżami na swoich polach: „Powierzam swoją pracę opiece Stwórcy, mając przekonanie, że bez Jego błogosławieństwa daremna byłaby nasza praca. Do rolnika należy praca, lecz plon i urodzaj zapewnia Bóg. To z Jego woli się wszystko dzieje, deszcz pada i słonce grzeje”.

W 2020 roku na mocy decyzji ministra kultury i dziedzictwa narodowego wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicach Strzelec Opolskich zostało wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.