On przynosi radość, pokój i szczęście. Spełniły się słowa proroków [komentarz do czytań]

Często nie zdajemy sobie sprawy, że na święto Narodzenia Pańskiego przewidziane są w liturgii aż cztery formularze mszalne. To jedyny taki przypadek w całym roku liturgicznym. Oznacza to, że w Mszale Rzymskim, z którego korzysta kapłan przewodniczący Eucharystii, są cztery msze o Narodzeniu Pańskim, a więc również cztery zestawy czytań biblijnych w liturgii Słowa.

Pierwsza msza Bożego Narodzenia odprawiana jest w wigilijny wieczór, rozpoczynający święto. Druga, to tzw. pasterka, czyli msza w nocy (niekoniecznie o północy). Trzecia – „msza o świcie”, przewidziana jest na świąteczny poranek. Czwarta, to „msza w dzień”, odprawiana przez cały świąteczny dzień i wieczór.

Poza szczególnymi wyjątkami nie zdarza się raczej, by ktoś uczestniczył w czterech mszach Bożego Narodzenia, mogąc usłyszeć wszystkie fragmenty Biblii, jakie świąteczna liturgia przynosi nam w tym czasie. A niewątpliwie warto się w nie wsłuchać. Przyjrzyjmy się więc pierwszym (starotestamentowym) czytaniom z liturgii czterech mszy o Narodzeniu Pańskim.

Są to proroctwa. Co ciekawe, wszystkie pochodzą z Księgi proroka Izajasza. Jednak to nie sam Izajasz, prorok, głoszący swe nauki w drugiej połowie VIII w. przed Chr., był ich autorem. Księga proroka Izajasza ma przynajmniej trzech autorów. Dwaj z nich tworzyli „w duchu wielkiego Izajasza”, żyjąc później niż on, ale będąc świadkami wielu wydarzeń, które prorok zapowiadał.

Deutero-Izajasz (czyli „drugi” Izajasz) spisywał wyrocznie pocieszenia dla Żydów, którzy przeżywali dramatyczne lata wygnania w Babilonie (586-538 r. przed Chr.), zaś Trito-Izajasz („trzeci” Izajasz) opisywał wydarzenia mające miejsce podczas powrotu z wygnania (V w. przed Chr.).

Proroctwa, które słyszymy w mszach Narodzenia Pańskiego pochodzą ze wszystkich tych trzech okresów. Co je łączy i jakie są ich główne motywy?

W czasie pasterki rozbrzmiewa klasyczne proroctwo mesjańskie Izajasza (Iz 9,1-3.5-6). Oto lud, kroczący w mrokach śmierci, zostanie opromieniony jasnym światłem. Jego źródłem będzie nowo narodzony chłopiec – „syn dany dla nas”.

Izajasz opisuje go zaskakującymi tytułami: „Doradca Przedziwny, Bóg Potężny, Ojciec na wieki, Książę pokoju”. Zasiądzie on na tronie Dawida i nigdy nie nastąpi kres jego panowania. To wszystko, co się wydarzy, będzie owocem żarliwej miłości Boga.

Wygłoszone siedem stuleci przed Chrystusem słowa musiały zadziwić słuchaczy. Zwłaszcza że obwieszczenie nowej epoki szczęścia i radości sąsiadowało z zapowiedziami udręki i mrocznych wydarzeń, które wkrótce miały nadejść.

Motyw zaskakującego przychodzenia Kogoś (Bożego wysłannika, a czasem wręcz samego Boga), przynoszącego radość, pokój i szczęście, łączy prorockie teksty Bożego Narodzenia. Dzieje się to jednak zawsze w kontekście ustępujących mroków udręki i kończącego się czasu nieszczęścia.

Podczas „mszy w dzień” słyszymy proroctwo Deutero-Izajasza, który przewidując kres wygnania, poetycko wysławia „nogi zwiastuna dobrej nowiny”, ogłaszającego pokój i pomyślność i przynoszącego zbawienie (Iz 52,7-10). To on oznajmia Syjonowi (ludowi Bożego wybrania): „Twój Bóg zaczął królować”.

Ale panowanie Boga nie ograniczy się do jednego ludu. Zbawienie Boga mają ujrzeć „wszystkie krańce ziemi”. Uniwersalizm Bożego zbawienia to drugi motyw dominujący w biblijnych czytaniach.

Trito-Izajasz prorokuje o odbudowanej przez Pana Jerozolimie: „narody ujrzą twoją sprawiedliwość i wszyscy królowie twoją chwałę” (Iz 62,1-5). „Nie powie się więcej o tobie: spustoszona, ani o ziemi twej opuszczona” – choć tak zapewne wyglądała Jerozolima, gdy wygłaszano to proroctwo.

Sam Bóg bowiem z radością poślubi w swój lud, będąc jego oblubieńcem. Motyw zaślubin i małżeńskiej miłości staje się symbolem wierności Boga i zbawienia, jakie przynosi. „Oto przybywa twój Zbawca! Oto z Nim idzie Jego nagroda” – słyszą powracający wygnańcy, nazywani odtąd „Ludem świętym – Odkupionymi przez Pana” (Iz 62,11-12).

Proroctwa zapisane w Księdze Izajasza spełniały się w różnych wydarzeniach historii biblijnego Izraela. Nie do końca wypełnione, podsycały oczekiwania, pozostając wciąż znakami wskazującymi przyszłość.

Dziś, w święto Narodzenia Pana, słyszymy: „wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców naszych przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna” (Hbr 1,1-2). Spełniły się słowa proroka: „Syn został dany dla nas”.