Karierowicz, tchórz czy… święty? Kim był Poncjusz Piłat?

Poncjusz Piłat to człowiek, który przewodniczył ostatecznemu procesowi Jezusa i wydał rozkaz na Jego ukrzyżowanie. Nowy Testament sugeruje, że miał słabą i chwiejną osobowość. Nie chciał skazywać Chrystusa, ale uległ presji Żydów. „Nie jestem winny krwi tego Sprawiedliwego. To wasza rzecz” - zawołał namiestnik, kiedy umywał ręce (Mt 27, 24). Wychowany w tradycji prawa rzymskiego, próbował bronić niewinnego.

O jego życiu pisali głównie Filon z Aleksandrii i Józef Flawiusz. Był rzymskim legionistą i pochodził z Pontu. Należał do zakonu rycerskiego – klasy społecznej znajdującej się w starożytności tuż poniżej rangi senackiej.

Co jeszcze wiemy o najsłynniejszym namiestniku Judei, który sprawował swoje rządy od 26 do 36 r. n.e.?

Nie znamy jego prawdziwego imienia. Piłat to przydomek, popularny w ówczesnym Rzymie. Pochodzący od słowa pilum, które oznacza „oszczep” - jeden z podstawowych narzędzi rzymskich legionistów. Zyskiwali go ludzie, którzy doskonale miotali oszczepami i mieli predyspozycje do bycia żołnierzami.

Poncjusz – to nazwisko rodowe wskazujące na to, że przyszły namiestnik Judei pochodził z Pontu. Był Samnitą (to lud zamieszkujący środkową część Italii). Warto wspomnieć, że za czasów Piłata wielu Samnitów rozwijało kariery w Rzymie, mimo że przez lata toczyli oni bitwy z wojskami Wiecznego Miasta.

Poncjusz Piłat angażował się w kampanie przeciwko Germanom na początku pierwszej dekady I w. n.e. Następnie wrócił do Rzymu i jako protegowany Lucjusza Aeliusza Sejana, szarej eminencji cesarza Tyberiusza, objął urząd prokuratora Judei.

Z pieniędzy należących do Świątyni Jerozolimskiej wybudował akwedukt, co doprowadziło do protestów i zamieszek. Umieścił też złote tarcze w pałacu Heroda, co Żydzi uznali za obrazę ich religii. Historycy wyjaśniają, że prawdopodobnie zawierały inskrypcję, która mówiła o boskości cesarza.

Jego dziesięcioletnie panowanie nad Judeą naznaczone było wieloma kontrowersyjnymi decyzjami, które często stawiały go w konflikcie z miejscową ludnością. Filon z Aleksandrii i Józef Flawiusz opisują go jako surowego człowieka. Charakteryzują Piłata jako chciwego, upartego i opresyjnego władcę. Filon szczegółowo wspomina o jego sprzedajności, kradzieżach, gwałtowności i dokonywaniu egzekucji nieosądzonych jeszcze więźniów.

W ortodoksyjnym kościele koptyjskim i etiopskim uznawany jest za świętego. Ta cześć wynika z tradycji, która postrzega jego czyny podczas procesu Jezusa w bardzo życzliwym świetle.

Józef Flawiusz napisał, że Piłat po śmierci Jezusa został ostatecznie usunięty ze stanowiska namiestnika Judei. Według relacji historyka upadek Poncjusza nastąpił po tym, jak nakazał on masakrę Samarytan, którzy zgromadzili się na górze Garizim, wierząc, że tam znajdą święte artefakty. Incydent miał doprowadzić do złożenia skarg na prefekta. Piłat został został wezwany do Rzymu przez cesarza Tyberiusza, aby ponieść odpowiedzialność za dokonane czyny. Zanim jednak dotarł do celu Miasta, Tyberiusz umarł. Do władzy doszedł jego następca, cesarz Kaligula. Od tego momentu Józef Flawiusz nie zapisał dalszych losów Piłata.

Tradycja zachowana w Kościele prawosławnym, mówi, że Poncjusz i jego żona nawrócili się na chrześcijaństwo i ponieśli śmierć męczeńską. Klaudia Procula czczona jest jako święta w Kościele prawosławnym w oparciu o wzmiankę z Ewangelii św. Mateusza: „A gdy on odbywał przewód sądowy, żona jego przysłała mu ostrzeżenie: «Nie miej nic do czynienia z tym Sprawiedliwym, bo dzisiaj we śnie wiele nacierpiałam się z Jego powodu»”. Niektóre tradycje chrześcijańskie i pisma apokryficzne przedstawiają Proculę jako osobę życzliwie odnoszącą się do Jezusa.

Są też relacje, które sugerują, że po śmierci Jezusa namiestnik Judei stanął w obliczu politycznej presji i został zabity przez własnych żołnierzy.

Jest jeszcze Dzieło Śmierć Piłata (Moris Pilati), w którym jest napisane, że Piłat popełnił samobójstwo, a jego ciało wrzucono do Tybru. „Wody były wzburzone przez złe duchy, że ciało dopłynęło do Vienne i zatonęło w Rodanie” - czytamy.

W jednym z odcinków „The Catholic Talk Show” amerykańscy archeolodzy opowiadają, że odkryty w 1961 r. w Cezarei Nadmorskiej monument zwany „Kamieniem Piłata” jest „definitywnym potwierdzeniem istnienia Piłata”. Na wapiennym bloku widnieje jego imię i tytuł. Kamień był częścią budowli zwanej Tyberium.

Źródła: jesuschristsavior.net; imperiumromanum.pl; historia.dorzeczy.pl; histmag.org; churchpop.com; „The Catholic Talk Show”; plus.gazetalubuska.pl; testimonia.pl; facts.net; katolik.pl.