6 oznak zachowań samobójczych. Jak je rozpoznać, zanim będzie za późno

Według amerykańskich Narodowych Instytutów Zdrowia „w ciągu ostatnich 15 lat całkowita liczba samobójstw wzrosła o 24%, z 10,5 do 13,0 na 100 000”. Jak podawały statystyki, w 2015 r. średnio 121 osób dziennie popełniło samobójstwo w USA.

W przedziale wiekowym 15-34 lat samobójstwo jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów (pierwszą są przypadkowe obrażenia), a liczba samobójstw jest ponad dwukrotnie większa niż liczba morderstw.

Mężczyźni popełniają samobójstwo mniej więcej cztery razy częściej niż kobiety.

Przez długi czas, z powodu społecznego tabu i uprzedzeń, ten bardzo poważny temat był rzadko dyskutowany publicznie. Światowa Organizacja Zdrowia zachęca kraje do większego inwestowania w politykę społeczną, mającą na celu zwiększenie wśród mieszkańców poszczególnych krajów świadomości występowania sygnałów, że ktoś może próbować popełnić samobójstwo.

Te 6 oznak może pomóc w identyfikacji osoby zagrożonej popełnieniem samobójstwa. Zwrócenie na nie uwagi i podjęcie działań może pomóc uratować jej życie.

Obsesyjne myśli, narzekania, że życie jest bez sensu, rozpacz, niezdolność do zmiany, brak energii do podstawowych zadań, spędzanie zbyt wiele czasu w łóżku, trudności w podejmowaniu decyzji, które poprzednio były podejmowane regularnie oraz utrata zainteresowania zajęciami, które dawniej sprawiały przyjemność – to są wszystko znaki ostrzegawcze.

Jeśli znasz kogoś z takimi objawami, porozmawiaj z nim ze współczuciem jak przyjaciel, pokaż, że może na ciebie liczyć i okaż empatię. Pomóż mu poszukać profesjonalnej pomocy. Objawy te są zbieżne z różnymi objawami depresji – choroby, która jest coraz powszechniejsza i wymaga poważnego traktowania. Nie wskazują one koniecznie na tendencje samobójcze, ale mogą, więc nie należy ich lekceważyć.

To naturalne, że nasz nastrój zmienia się w ciągu dnia: można czuć się świetnie w jednej chwili, a potem nagle rozgniewać się lub posmutnieć – w reakcji na to, co nas spotyka. Ale są ludzie, u których huśtawki nastrojów są ekstremalne, gwałtowne i częste. Zwróć uwagę na gwałtowne i nadmierne zmiany – w nagłych wypadkach nie wahaj się wezwać psychiatry.

Należy uważnie obserwować takie zmiany u nastolatków. Dojrzewanie jest okresem, w którym zmiany w zachowaniu są powszechne i właśnie z tego powodu waga tych zmian może być niezauważona. Jeśli nastolatek zamyka się w swoim pokoju i nie chce z nikim rozmawiać lub nie wie, jak wyraźnie wyrazić swoje cierpienie, postaraj się wysłuchać go bez osądzania, okazać współczucie i życzliwość. Jeśli nie udaje się nawiązać kontaktu, poszukaj pomocy specjalistycznej.

Bardzo bolesne wydarzenia lub doświadczenia, zwłaszcza nieoczekiwane, mogą mieć silny negatywny wpływ: śmierć bliskiej osoby, utrata ważnej i dobrze płatnej pracy, ciężka choroba, przypadki intensywnego zastraszania czy dokuczania – wszystkie te rzeczy mogą doprowadzić do samobójstwa.

Kiedy takie zdarzenia powodują nagłe zmiany trybu życia, ludzie nie są pewni, jak się dostosować. Może to sprawić, że odłożą na bok sprawy, które dotąd uważali za ważne. Bądźcie blisko nich w takich okolicznościach i zaproponujcie, że zabierzecie ich do dobrego psychologa lub psychiatry.

Osoba zdesperowana, która myśli o skończeniu ze swoim życiem, zwykle sygnalizuje, że wewnątrz krzyczy o pomoc. Może mówić np.: „Nie mogę już tego znieść”, „Chcę umrzeć”, „Życie nie jest warte tych wszystkich cierpień”, „Byłoby lepiej dla wszystkich, gdybym odszedł”, „Wolałbym się nigdy nie urodzić” itp. Czy to może być jedynie dramatyzowanie i przesada? Możliwe.

Jednak, ponieważ to może być coś więcej, bądź bardzo wyczulony na te sygnały i inne oznaki, które towarzyszą depresji i zachowaniom samobójczym. Takich wypowiedzi nigdy nie należy ignorować. Niektórzy ludzie myślą, że „ktoś, kto naprawdę chce się zabić, nie pozwoli, by inni zorientowali się przed czasem”. To nieprawda. Wiele osób, które popełniły samobójstwo (choć nie wszystkie) ostrzegało o tym wcześniej w taki czy inny sposób. I wielu ludzi, którzy przeżywają próbę samobójczą, spróbuje ponownie i tym razem z powodzeniem. Nie ignoruj tych sygnałów.

Ryzyko samobójstwa wzrasta, gdy dana osoba cierpi na chorobę psychiczną, taką jak depresja kliniczna, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenie osobowości z pogranicza, schizofrenia, zespół stresu pourazowego (PTSD) lub uraz spowodowany wykorzystaniem fizycznym lub seksualnym. Ponad 50% ludzi, którzy popełniają samobójstwo, cierpi na depresję lub zaburzenia nastroju, w tym również te związane z uzależnieniem od narkotyków lub alkoholu.

Paradoksalnie, niektóre leki na receptę przepisywane na depresję mogą także wywoływać myśli samobójcze u niektórych osób, więc pacjenci, którzy je zażywają, muszą być pieczołowicie nadzorowani.

Zwracaj uwagę na powtarzające się przypadki nieodpowiedzialnego zachowania, takie jak picie alkoholu i branie narkotyków, brawurowa jazda samochodem i nieodpowiedzialne zachowania seksualne. Nie wszyscy, którzy tak się zachowują, mają myśli samobójcze, ale mimo to te oznaki wymagają zwrócenia szczególnej uwagi, pomocy i leczenia; wskazują na dość wysoki poziom wewnętrznego niezadowolenia, którego nie można ignorować.

To prawda: gdy ktoś, kto jest bardzo smutny lub przygnębiony, wydaje się nagle szczęśliwy, istnieje ryzyko, że planuje popełnić samobójstwo. Pozorna poprawa może oznaczać maskowanie się lub oznakę ulgi odczuwanej przez osobę, która ostatecznie podjęła decyzję o „zakończeniu swojej niedoli”.

Zwróć też uwagę, czy ta osoba wydaje się finalizować różne niezałatwione sprawy, żegnać się z przyjaciółmi i rodziną i/lub rozdawać cenne rzeczy. Takie nagłe zmiany u kogoś, kto niedawno był w rozpaczy, należy traktować z wielką ostrożnością.

We wszystkich tych scenariuszach:

A jeśli to ty jesteś osobą, która rozważa popełnienie samobójstwa:

Proszę, daj sobie jeszcze jedną szansę i zwróć się teraz o profesjonalną pomoc. Otwórz się i opowiedz o swojej sytuacji! To, co czujesz, jest uleczalne; istnieją lepsze rozwiązania niż samobójstwo. Ale potrzebujesz pomocy, której chętnie udzielą ci specjaliści.