Jak pewien wiersz został najpiękniejszym hymnem mszy świętej

W niedziele i szczególne dni świąteczne Kościół nakazuje wykonywanie hymnu Gloria. Jest to starożytny hymn, który pierwotnie był bardzo skromnym, osobistym wierszem na podobieństwo psalmów, oddającym chwałę Bogu.

Słowa rozpoczynające hymn Gloria pochodzą prosto z Pisma Świętego i są częścią hymnu anielskiego, rozlegającego się w noc Bożego Narodzenia.

Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania (Łk 2,14).

Jednak wszystkie inne linijki tekstu zostały skomponowane oddzielnie. Kto jest autorem tekstu Gloria? Tego nie wiemy, jednak jego pochodzenie datuje się na trzecie stulecie.

Jak pisze w książce Msza święta rytu rzymskiego Joseph A. Jungmann: „Gloria, podobnie jak Kyrie, nie powstał pierwotnie dla liturgii mszalnej. Jest to pamiątka ze skarbnicy dawnych pieśni kościelnych, cenna pozostałość po literaturze dziś już prawie zapomnianej, lecz niegdyś z pewnością bardzo obfitej”.

Jungmann wyjaśnia dalej, że dodatkowe wersy Gloria były częścią „literatury pieśni (...) napisanych we wczesnym okresie historii Kościoła, naśladujących teksty biblijne, zwłaszcza psalmy”.

Co więcej, te wczesne hymny były nazywane psalmi idiotici – „psalmami osób prywatnych”. Nie były one pisane dla żadnego konkretnego użytku liturgicznego, a ktokolwiek był ich autorem, myślał prawdopodobnie wyłącznie o oddaniu chwały Bogu.

Początkowo Gloria odmawiano na chrześcijańskim Wschodzie jako hymn poranny w ramach liturgii godzin. Później, jak chce tradycja, został przetłumaczony na łacinę przez św. Hilarego z Poitiers. I znów początkowo używano go jako ogólnego hymnu dziękczynnego i pochwalnego, stosowanego poza głównymi wydarzeniami liturgicznymi.

Nic dziwnego, że jednym z pierwszych przypadków wykorzystania go w liturgii była msza święta w noc Bożego Narodzenia. Później dodawano go do liturgii sprawowanych w niedziele i w święta męczenników. W miarę upływu wieków ten szczególny hymn stawał się coraz bardziej centralną częścią mszy św., a w V w. był już w niektóre dni obowiązkowy.

Obowiązujące dziś Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego tak wyjaśnia wagę tekstu:

Gloria in excelsis (Chwała na wysokości Bogu) to starochrześcijański i czcigodny hymn, w którym Kościół zgromadzony w Duchu Świętym uwielbia oraz błaga Boga Ojca i Baranka. Hymnu tego nie można zastępować innym tekstem.

Jest to wspaniały hymn, w którym jesteśmy zaproszeni do dopełniania hymnu aniołów. A także dodawania naszych głosów do dziękczynienia za wszystko, co Bóg dla nas uczynił.