Poznaj tajemnicę różańca. Jak modlitwa zmieniała się na przestrzeni wieków?

Sznurki z węzłami, oznaczającymi liczbę odmawianych modlitw, perły, korale, a nawet emaliowane złoto. Początki różańca odnajdujemy już na kartach Pisma Świętego. Wielu chrześcijan za czasów św. Pawła chciało bowiem wypełnić jego zalecenie – „nieustannie się módlcie” (1 Tes 5,17). Cyfra 10 w Biblii oznacza doskonałość duchową i ważność jakiś słów. Ich rozważanie przez wyznawców Chrystusa pozwalało na głębszą refleksję nad faktami z Jego życia. 

Pierwsi mnisi chrześcijańscy używając sznurków lub kamieni zobowiązani byli do odmawiania w ciągu dnia Psalmów. Na przestrzeni wieków sposób wypowiadania modlitwy zmieniał się kilkakrotnie. 

Reguła benedyktyńska z XI w. wskazywała, że zakonnicy wypowiadali 150 razy dziennie „Ojcze nasz” – najstarszą i najważniejszą modlitwę chrześcijan. 

Dopiero od XII w. rozpowszechnił się w kościele zwyczaj odmawiania „Pozdrowienia anielskiego”. Początkowo to wezwanie składało się jedynie ze słów anioła Gabriela: „Zdrowaś Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą, błogosławionaś Ty między niewiastami” (Łk 1,28), potem dopiero dodano słowa skierowane przez Maryję do św. Elżbiety: „I błogosławiony owoc żywota Twojego” (Łk 1,42). 

Formuła zmieniła się ponownie w połowie XIII w., kiedy to prawdopodobnie papież Urban IV przyznał specjalny odpust za dołączenie do dotychczasowej modlitwy imienia „Jezus”.  W XV w. w treści modlitwy Zdrowaś Maryjo pojawiła się prośba o wstawiennictwo Matki Chrystusa: „teraz i w godzinę śmierci naszej”. 

Jeszcze w XIII w. praktykowano zwyczaj odmawiania 150 Zdrowaś Maryjo. Stefan de Sallai pogrupował modlitwę w 15 tajemnic, z których każda liczyła 10 Zdrowaś.  W XV w. do poszczególnych tajemnic dodano na początku jedno Ojcze nasz, a po Zdrowaś – Chwała Ojcu. Na początku w całości Wyznanie wiary oraz 3 Zdrowaś w szczególnych intencjach. By ułatwić liczenie wypowiadanych modlitw wprowadzono paciorki nawleczone na rzemyk, sznurek lub łańcuszek.

Z liczeniem modlitw na paciorkach wiązała się praktyka medytacji o wydarzeniach z życia Jezusa. Tajemnice różańcowe zostały wprowadzone przez Dominika z Prus pomiędzy 1410 a 1439 r. Do każdej ze Zdrowasiek, po słowie Jezus zakonnik dołączał epizody dotyczące posługi publicznej Chrystusa., np. „który na górze Tabor przemienił się na oczach apostołów”; „któregoś Ty, Panno z Ducha Świętego poczęła”. 

Różaniec w obecnej formie ustalił bł. Alanusowi a la Roche (van den Clip), który żył w latach 1428-1475. Dominikanin ustalił nazwę „Psałterz Maryi”, jak i liczbę 150 Zdrowaś Maryjo, które podzielił na dziesiątki – każda przeplatana Modlitwą Pańską. Zakonnik założył również bractwo różańcowe w Douai w 1470 r. To jemu Maryja przekazała 15 obietnic dla tych wszystkich, którzy będą praktykować modlitwę różańcową. 

Pierwszym papieżem, który udzielił aprobaty tej modlitwie był Leon X. Gdy chrześcijańska flota zdołała dzięki odmawianiu różańca odeprzeć atak islamskiej potęgi pod Lepanto (1571 r.), św. Pius X zdecydował się wprowadzić do kalendarza liturgicznego święto Matki Bożej Różańcowej. 

Klemens XI rozszerzył je na cały Kościół, zaś Leon XIII ustanowił październik miesiącem różańcowym. Wprowadził także do Litanii Loretańskiej wezwanie Królowo Różańca Świętego. W czasie swojego pontyfikatu napisał osiem encyklik o modlitwie różańcowej. 

Jan XXIII zachęcał wiernych do odmawiania tej modlitwy, a Paweł VI w encyklice „Mense maio” z 29 kwietnia 1965 r., przypomniał m.in., że Maryja jest drogą do Chrystusa. 

13 maja 1917 r. Maryja ukazała się w Fatimie trojgu małym pastuszkom. Powiedziała dzieciom, aby wracali w to miejsce 13. dnia każdego miesiąca przez następne sześć miesięcy. Za każdym razem Matka Najświętsza przekazywała Hiacyncie, Łucji i Franciszkowi krótkie orędzie. Mówiła m.in. o tym, aby modliły się o pokój na świecie, odmawiając codziennie różaniec. Maryja poprosiła, aby na końcu każdej dziesiątki dodawały krótką modlitwę: „O Jezu mój, przebacz nam nasze grzechy, wybaw nas od ognia piekielnego. Prowadź do nieba wszystkie dusze, a szczególnie te, które najbardziej potrzebują Twojego miłosierdzia”. 

16 października 2002 r. w liście apostolskim „Rosarium Virginis Mariae” Jan Paweł II wprowadził do różańca tajemnice światła, które odnoszą się do życia publicznego Jezusa.

Następca św. Piotra zaznaczył wtedy, że „różaniec, choć wyraźnie ma charakter misyjny, jest w istocie modlitwą chrystocentryczną”. Ojciec Święty zaproponował, aby nowe tajemnice były rozważane w czwartki. 

Źródła: bu.kul.pl; P. Milcarek, Jak narodził się Różaniec, za: rozaniec.eu; dynamiccatholic.com; parafiaterespol.pl; sangabriele.pl; churchpop.pl; holyrosarypassaic.org, ncregister.com.