Jakiego usprawiedliwienia szukał uczony w Prawie, gdy stawiał Jezusowi swoje pytanie? Początkowo, „chcąc wystawić Jezusa na próbę”, pyta o warunki życia wiecznego. Znajduje odpowiedź w Słowie Bożym, w przykazaniu miłości. To przecież modlitwa „Sz’ma Izrael”, którą każdy Żyd odmawia jako swoje codzienne wyznanie wiary. Bez trudu recytuje modlitewne wersety mówiące o głębokiej miłości do Stwórcy.
Ciekawe, że dołącza do nich – podobnie jak czynił to Jezus – wezwanie do miłości bliźniego. „Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego”. „To czyń, a będziesz żył” – słyszy z ust Jezusa.
Czytaj także:
Liczy się każda chwila. Codzienność sióstr benedyktynek samarytanek [galeria]
Ale ta odpowiedź, zamiast wewnętrznego pokoju, przynosi mu rozterkę. „A kto jest moim bliźnim?” – pyta zaniepokojony. Pyta, „chcąc się usprawiedliwić”, dodaje ewangelista. Być może bardziej chciałby usłyszeć, kto nie jest jego bliźnim…
Przypowieść opowiedziana przez Jezusa musiała bulwersować słuchaczy. Jeśli dziś w nas nie wywołuje sprzeciwu, to dlatego, że nie wyczuwamy historycznego kontekstu opowiadania.
Samarytanie i Żydzi odnosili się do siebie z wrogością, którą trudno sobie nawet wyobrazić. Setki lat narastającej nienawiści i wzajemnych oskarżeń zrobiły swoje. Dla Żyda sama sugestia, że Samarytanin może być dobry, brzmiała jak obelga. Trudno nam to pojąć. A czy obraz dobrego hitlerowca, przedstawiony w jakieś wojennej opowieści, budziłby nasz entuzjazm?
Czy jednak kapłan i lewita z przypowieści Jezusa nie mieli żadnego powodu, by się tak zachować? A jeśli troszczyli się o swoją czystość rytualną, niezbędną do sprawowania kultu i wykonywania posług w Jerozolimskiej świątyni? Może ominęli z daleka zakrwawionego wędrowca, bo powinność wobec Boga i Jego Prawa była dla nich priorytetem?
Niestety. Tekst ewangelii mówi wyraźnie: „Przypadkiem schodził tą drogą pewien kapłan. Gdy go zobaczył, ominął go z daleka. Podobnie i lewita…”. To znaczy, że nie wchodzili, wędrując do Jerozolimy. Schodzili do Jerycha. Pomiędzy leżącą w górach Jerozolimą, a położonym w głębokiej depresji Jerychem jest ponad kilometr różnicy wysokości. Trzeba ją pokonać w czasie trzydziestokilometrowej drogi.
Tą drogą musieli schodzić. Zapewne po świątynnej służbie, spragnieni odpoczynku i świętego spokoju. Słusznie przecież im się należał.
Samarytanin. Był chyba ostatnim człowiekiem, po którym można było się spodziewać takiej reakcji: „gdy go ujrzał, ulitował się. Podszedł i opatrzył jego rany, zalewając je oliwą i winem. Potem wsadził go na swoje juczne zwierzę, zawiózł do gospody i opiekował się nim”.
Kim jest ten wędrowiec gotów poświecić swój cenny czas i swoje pieniądze, by pomóc nieznajomemu wrogowi? Jest prawdziwym bliźnim. Nie ze względu na podobne poglądy, tę sama wizję świata czy wspólnotę narodową lub religijną. Jest bliźnim, bo jest blisko… Bo okazuje miłosierdzie. To właśnie oznacza „bycie bliźnim”.
Zauważył to nawet rozmówca Jezusa, choć słowo „Samarytanin” – niczym wulgarne przekleństwo – nie chciało mu przejść przez usta.
„Idź i ty czyń podobnie”. Te słowa wypełnił do końca naprawdę Jezus Chrystus. To On stał się miłosiernym Samarytaninem, pochylającym się nad nami i leczącym nasze rany balsamem miłosierdzia. On jest zawsze najbliżej nas. On – Bóg, który jest naszym Bliźnim.
Ewangelia: Łk 10, 25-37
Czytaj także:
Normy dla uczniów Jezusa. Czy da się dzisiaj je realizować? [komentarz do Ewangelii]
Dziś świętujemy...