Na samym początku wypada nieco uściślić samo rozumienie patriotyzmu. Jak wskazywał wielokrotnie papież Benedykt XVI, patriotyzm wpisuje się w naturalny porządek miłości. To naturalne, że najpierw powinno kochać się samego siebie (nie mowa tu oczywiście o egoizmie), swoją rodzinę, dalej swoją lokalną społeczność, swój kraj i swój naród, by wreszcie kochać każdego drugiego człowieka niezależnie od jego pochodzenia, koloru skóry, języka, religii i statusu majątkowego.
Patriotyzm. Odpowiedzialność
Chodzi tutaj przede wszystkim o pewną odpowiedzialność za najbliższych. Głęboko nieuporządkowana byłaby sytuacja, gdyby ojciec trójki małych dzieci zostawił je bez środków na utrzymanie, by realizować się na misjach w Afryce. Tak samo też, w dalszej kolejności, każdy Polak jest w jakimś stopniu odpowiedzialny za całe to dziedzictwo i całą tę rzeczywistość, którą nazywa się Polską. To coś absolutnie naturalnego i wynikającego z samego pochodzenia. Ta odpowiedzialność to nie tylko prawa, ale głównie zobowiązania, które jesteśmy winni poprzednim pokoleniom.
Dosyć często z patriotyzmem utożsamia się postawę obywatelską. „Pracuję, płacę podatki, więc jestem patriotą, nie?”. Patriotyzm na pewno zawiera w sobie obywatelskość, ale nie są one pojęciami równoważnymi. Obywatelstwo to nić formalna, która wiąże człowieka z państwem. Obywatelskość to wypełnianie obowiązków płynących ze statusu obywatela. Patriotyzm to jednak coś więcej.
Patriotyzm. Duchowa więź
Przede wszystkim to duchowa więź, która łączy człowieka nie tylko z polskim państwem, ale przede wszystkim z polskim narodem, tradycją, wartościami i kulturowym dziedzictwem. To odpowiedzialność zatem nie tylko za losy państwa w jego politycznym czy podatkowym wymiarze. To dbałość o to wszystko, co można nazwać Ojczyzną.
W czasie wojny można oddać swoje życie za Ojczyznę, w czasie pokoju można swoje życie oddać Ojczyźnie. Aby patriotyzm stał się bardziej codzienny i bardziej domowy, wystarczy pamiętać, że niemal wszystko, co robi się w życiu ma swój szerszy wymiar, bo nie tylko indywidualny, ale i wspólnotowy. Czasami nie trzeba nawet nic więcej, żadnych dodatkowych działań, bo wystarczy tylko ta świadomość.
Czcimy wielu bohaterów i mężów stanu, ale obok tych, których nazywa się ojcami niepodległości, na pewno jest wiele matek niepodległości – miliony osób, które po prostu były, pracowały i pamiętały o swojej polskiej tożsamości.
By znaleźli się młodzi ludzie, którzy ruszyli walczyć zbrojnie o niepodległość, potrzeba było matek, które ich wykarmiły i wychowały, ojców, którzy zarabiali na ich utrzymanie, nauczycieli, którzy uczyli ich czegoś więcej niż czytania i pisania. I to jest właśnie ten wymiar patriotyzmu, który może kultywować dosłownie każdy. Bo niezależnie od tego, co robisz, ma to wpływ na całe społeczeństwo. Dobry lub zły. Ty wybierasz.
Patriotyzm. Wyzwanie w naszych rękach
Przekazywanie nowym pokoleniom polskiej historii i tradycji, wybieranie polskich produktów i polskich marek, promowanie Polski za granicą przez godne i właściwe zachowanie, sumienne wykonywanie swojej pracy – to tylko niektóre z domowych sposobów na patriotyzm. Zdecydowanie za mało się robi takich rzeczy, a za dużo narzeka. Choćby na edukację, ochronę zdrowia, publiczne drogi i wiele, wiele innych. Na to nie zawsze mamy wpływ, ale na to, w którym sklepie zrobi się zakupy – jak najbardziej. Nie chodzi przy tym o drobiazgową szczegółowość, ale o ogólną tendencję. Nie jest przecież żadną tajemnicą, ile dobrego może przynieść wspieranie lokalnego biznesu, zamiast oddawanie tylko globalnym korporacjom.
Podobnie też z promocją Polski zagranicą. Pierwszą i najlepszą promocją jest odpowiednie zachowanie. To przecież może robić naprawdę każdy i to codziennie. Nie trzeba do tego Święta Niepodległości. Poprzednie pokolenia budowały polskość mniej lub bardziej skutecznie, ale na pewno na tyle, że dzisiaj mamy możliwość życia w suwerennym kraju, że mamy własną tożsamość. Teraz to wyzwanie spoczywa w naszych rękach.
Czytaj także:
Gregory Peck: codzienność to największe wyzwanie wierności sobie i ludziom
Czytaj także:
Patriotyzm i pamięć w praktyce. Polacy porządkują groby na Ukrainie
Czytaj także:
Dlaczego warto przejmować się patriotyzmem ekonomicznym?
Dziś świętujemy...