Pielgrzymi i turyści odwiedzający Asyż mogą podziwiać przepiękne freski z cyklu „Legenda o św. Franciszku”. Czy jednak faktycznie to Giotto jest ich autorem?
Bazylika papieska p.w. św. Franciszka z Asyżu, wpisana na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO w 2000 roku (razem z klasztorem, z którym stanowi jeden zespół architektoniczny), została wzniesiona w 1228 roku. Jej projektantem był mistrz Jacopo Tedesco, który postanowił wybudować ją na tzw. Wzgórzu Piekielnym. Bazylika składa się z kościoła górnego i dolnego oraz z krypty, w której wierni mogą oddać cześć relikwiom świętego zwanego Poverello – Biedaczyną.
Freski w Bazylice św. Franciszka
Choć wnętrze tzw. kościoła górnego stanowi wyjątkowy przykład włoskiego gotyku, to dziełem sztuki, które głównie przykuwa uwagę odwiedzających świątynię są naścienne freski.
Na sklepieniach i murach bazyliki podziwiać można liczne prace mistrzów wieków średnich i renesansu, przedstawicieli szkoły toskańskiej i rzymskiej. Są tu więc dzieła autorstwa Cimabuego, Simone Martiniego, Pietro Lorenzettiego, Pietro Cavalliniego oraz, oczywiście, mistrza Giotta di Bondone.
Giotto czy Cimabue? Gorąca dyskusja!
Niektórzy historycy utrzymują, że Giotto towarzyszył w Asyżu Cimabuemu, który – jak się wydaje – otrzymał jako pierwszy zlecenie na wykonanie w miejscowej bazylice cyklu dekoracyjnych fresków opowiadających Legendę o św. Franciszku. Cykl ten, znany również jako Żywot św. Franciszka, przedstawia za pomocą obrazów fakty z życia świętego.
Autorstwo Legendy jest, bez żadnej przesady, jedną z najgoręcej dyskutowanych atrybucji dzieła sztuki zachodniej. Dokumenty, które rozwiałyby wątpliwości historyków sztuki, strzeżone przez wieki w klasztornym archiwum, zostały zniszczone przez wojska Napoleona, wykorzystujące przez lata bazylikę jako stajnię.
Sława Giotta, przyćmiewająca dokonania współczesnych mu artystów, spowodowała, że właśnie mistrzowi z Florencji spontanicznie przypisywano autorstwo większości dzieł Cimabuego, w tym cyklu Legendy o św. Franciszku.
Należy też dodać, że jedne z wczesnych źródeł biograficznych – teksty pióra Riccobaldo Ferrarese – ukazują Giotta jako niemal oficjalnego malarza zakonu franciszkańskiego w miastach takich jak Asyż, Rimini i Padwa.
Porównanie fresków z Asyżu i Padwy
Nie dysponując dokumentami potwierdzającymi autorstwo Legendy, historycy sztuki zdecydowali się porównać freski z Asyżu z bezsprzecznie najznamienitszym dziełem Giotta – freskami w kaplicy Scrovegnich w Padwie, gdzie odnaleźć można podobny tematycznie cykl.
Według specjalistów, stylistycznych różnic pomiędzy malowidłami z Padwy oraz z Asyżu nie da się wyjaśnić ewolucją warsztatu artysty, tak więc autorstwo Giotta znajdującej się w bazylice w Asyżu Legendy o św. Franciszku zostało praktycznie wykluczone.
Bezsporne jest natomiast piękno obu cykli, które spycha na dalszy plan trwające po dziś dzień dyskusje dotyczące autora tych dzieł. Zresztą zobaczcie sami:
Tekst pochodzi z angielskiej wersji portalu Aleteia
